Başarılı Dinlenmenin Sırrı

İzin. Tatil. Mola. Sırf bu kelimeleri okumak bile seni mutlu etmiştir. Bu hiç de şaşırtıcı değil. Stres seviyemizin arttığı dönemlerde, rahatlayıp enerji toplayacağımız bir zaman arayışında oluruz ve hedeflerimizi zinde bir şekilde kovalamak için buna ihtiyacımız olduğunu biliriz.

Ama bir sorun var: "Ya hep ya hiç" mantalitesi. Hak ettiğimiz bir mola, kolaylıkla kalıcı hale gelebiliyor. Birkaç günlüğüne verdiğimiz ara, antrenmansız geçen bir aya dönüşebiliyor. Şehir dışına çıktığımız hafta sonu kaçamağında sağlıklı beslenme planımız sekteye uğrayabiliyor. Derslerden veya işten uzakta geçen bir iki haftanın ardından, yaptığımız işi sevsek bile bilgisayar başına dönmek zor gelebiliyor.

Elit sporcular, profesyonel müzisyenler ve yöneticilerle çalışan performans psikoloğu Dr. Michelle Cleere, eski düzenine dönmenin bu kadar zor gelmesinin nedeninin "mola"yı hiçbir şey yapılmayan bir dönem olarak görmen olabileceğini söylüyor. Cleere şöyle diyor: "İnsanların ya 'Yüzde 100'ümü ortaya koyuyorum.' ya da 'Sıfır çaba gösteriyorum.' dediği bir toplumda yaşıyoruz." diyor. Ancak biraz esnekliğe ihtiyacımız var.

Hem olimpik hem de amatör sporcularla çalışan zihinsel performans koçu ve spor-psikoloji uzmanı Dr. Nicole Detling ise sürekli olarak aşırı efor harcamanın tükenmeye yol açması gibi, dinlenme dönemlerinde tüm iyi alışkanlıklarını bırakmanın da ivmeni sekteye uğratıp başarısızlığa yol açabileceğini söylüyor. Detling, bunu şu sözlerle açıklıyor: "İnsanlar istikrar ve rutinle başarılı olur." Birkaç günlüğüne bile olsa sağlıklı beslenmemenin, egzersiz yapmamanın, ders çalışmamanın veya iş yapmamanın beyninde bir alışkanlık oluşturabileceğini ve bunun da yeni normalin olacağını söyleyen Detling, bunun nedenini şöyle tanımlıyor: "Zihnin bildiği şeyi tekrarlaması, yeni bir şeye başlamasından çok daha kolaydır."

Cleere ve Detling, rutinini tamamen bırakmak yerine "ayağını gazdan çekmen" gerektiğini söylüyor. Bu, beyninin günlük hayatın yoğunluğundan uzaklaşmasını sağlayacaktır. Ayrıca Cleere'e göre işleri ağırdan aldığında (örneğin, tatile çıktığında spor salonuna gitmeyi tamamen bırakmak yerine hafif antrenmanlar yaparsan) normal rutinine dönmen daha kolay olacaktır. Ocakta kaynayan suyu düşün: Ateşi tamamen kapatmak yerine kısarsan kaynama noktasına daha çabuk dönecektir.

Cleere, "seni farklı biçimde geliştirecek beceriler üzerinde çalışma fırsatından yararlanırsan" bu yaklaşımın daha güçlü bir dönüş yapmana yardımcı olabileceğini de söylüyor. Zihinsel ve fiziksel açıdan koşmaya ara vermesi gereken bir koşucu olduğunu varsayalım. Bisiklet sürebilir veya yoga yapabilirsin. Böylece hareket kabiliyetini korumak için vücuduna ihtiyacı olan hareketliliği sağlarsın ve hem kaslarını hem de zihnini yepyeni bir şekilde çalıştırırsın. Her hafta sonu aynı yemeği yapan biriysen sebzeler ve sağlıklı tahılların çok olduğu, daha önce denemediğin yeni bir mutfağı deneyebilirsin. Detling, "Sana keyif veren, farklı ve eğlenceli bir aktivite yaparsan hedeflerinin peşinden koşmayı tamamen bırakmamış olursun." diyor.

Detling, "mola" zamanlarında hedefinle ilgili aktiviteler yapmanın bir etkisi daha olduğunu ekliyor: Dopamin, serotonin ve endorfin gibi pozitif hormonları salgılarsın: "Kendini iyi hissetmeni sağlayan bu hormonlar, vücudundaki stresle savaşır. Daha iyi odaklanırsın ve vücudun daha iyi bir şekilde güç toplar."

Normal programına dönmeye hazır olduğunda başlamak için biraz yardıma ihtiyacın olabilir. Hızlı bir geri dönüş yapmak için bu stratejileri dene.

Detling, "Canı istemediği halde antrenman yapan sporcuların bunu yapmasının sebebi, her zaman hareket etme motivasyonuna sahip olmaları değil, büyük bir hedefe ulaşmaya kararlı olmalarıdır." diyor. Daha ağır ağırlıklar kaldırmak, daha istikrarlı ders çalışmak, daha az plastik kullanmak veya aile büyüklerinle daha sık konuşmak istiyorsan bu hedefi neden belirlediğini kendine sor. Kendini daha enerjik, daha mutlu veya daha iyi mi hissetmek istiyorsun? Detling, "Zihninin derinliklerinde yatan nedene ulaşana kadar kendine bu soruyu sormaya devam et." diyor. Desteğe ihtiyacın olduğunda bunu düşün.

Detling, hepimizin bize bilgi veren bir iç sesi olduğunu ve bunun genellikle bizi engellediğini söylüyor. Örneğin, günlük tutmayı düşündüğümüzde kendimize bunun çok zaman alacağını veya hayatımızda yazmaya değecek kadar ilginç bir şey olmadığını söyleriz. Detling'e göre bu sesle konuşup "nedenini" ve kararlılığını tekrarladığında ses zayıflar ve inandırıcılığı kaybolur: "Bu, kafanın içinde tenis maçı oynamak gibidir. Beynin topa vurur ve 'Canım istemiyor.' der. Senin görevin, topu her defasında geri göndermektir."

Yoga için yataktan kalkmak veya gözüne kestirdiğin derse kaydolmak için hemen harekete geçmek istiyorsan içinden şöyle de: "3, 2, 1, başla." Detling, geriye doğru sayma gibi basit bir aktivitenin kontrol hissi verdiğini ve beynini eyleme geçme kararını zaten verdiğine ikna ettiğini söylüyor. Bu yöntemi hemen "3, 2, 1, 10K koş" demek yerine "3, 2, 1, sneaker'larını giy", "3, 2, 1, kapıyı aç", "3, 2, 1, mahallede koş" gibi küçük adımlar için kullan. Böylece kendine yapabileceğin bir talimat vermiş olursun ve birden çok başarıya imza atacağın için öz güven kazanırsın.

Eski rutinine dönmekte çok zorlandığın zaman bunu yapmanın daha kolaymış gibi gelmesini sağla. Örneğin, yeniden ağırlık kaldırmaya başlamakta zorlanıyorsan sevdiğin müzikleri dinle (hiç müzik dinlememek ya da uygulama tarafından hazırlanan, umursamadığın bir çalma listesini dinlemek yerine). Yeni bir çalışma, müziğin dikkatini işten uzaklaştırabileceğini ve böylece egzersizin sana daha kolay gelebileceğini ortaya koydu. (Çalışma ayrıca vuruş/dakika oranı 165 civarında olan sevdiğin şarkıları dinlemenin antrenman sırasında kuvvetini ve dayanıklılığını artırabileceğini de ortaya koydu.) Detling, bunun tekerlekleri yağlamaya benzediğini ve işini kolaylaştırdığın zaman rutinine geri dönmek için ihtiyacın olan enerjiyi toplayabileceğini söylüyor.

Antrenman, diyet, hobiler veya sosyal sorumluluklar söz konusu olduğunda zorlu "ya hep ya hiç" mantalitesinden hala kurtulamıyorsan geleceğini düşün. Gelecekteki sen, "mola" bittiğinde şimdiki sana teşekkür mü edecek, yoksa lanet mi edecek? Gelecekte mutlu olmak için yapabileceğin her şeyi yaptığında, kendini başarılı bir şekilde dinlenmeye de hazırlamış olacak ve uzun vadede ilerleme kaydedeceksin.