Maak je geen zorgen meer over je BMI als je zwanger wilt worden
Dit is Nike (M)
Je druk maken over je gewicht terwijl je zwanger probeert te worden is ontzettend vervelend, en misschien helemaal niet nodig. Ontdek waar je je beter op kunt focussen.
- Wat je over BMI hebt gehoord, is misschien niet helemaal juist, vooral als het gaat om vruchtbaarheid. En als je je te druk maakt om dit willekeurige getal, kan dat zelfs averechts werken.
- Het beperken van je calorie-inname heeft geen positief effect op je vruchtbaarheid.
- Zolang je niet overdrijft, is beweging heel goed voor je fysieke en mentale gezondheid wanneer je zwanger wilt worden. Kan je routine wel een oppepper gebruiken? Bekijk dan eens het Nike (M)ove Like a Mother programma in de NTC app.
Lees verder…
* Deze inhoud is bedoeld om te informeren en te inspireren, maar het is geen vervanging van een diagnose, behandeling, of gericht medisch advies. Vraag altijd je (huis)arts of verloskundige om advies bij vragen over je gezondheid voor, tijdens en na de zwangerschap.
Vruchtbaarheid blijft altijd een beetje een mysterie. Er zijn heel veel factoren die beïnvloeden of iemand zwanger kan worden en blijven: genen, medische achtergrond, de vorm van de baarmoeder en natuurlijk de vruchtbaarheid van de biologische vader. En dan is er nog een bijzonder lastige en controversiële rol weggelegd voor de Body Mass Index.
Heb je daar moeite mee? Wij ook. Want BMI was nooit voor medisch gebruik bedoeld. Het is een wiskundige formule (gewicht ÷ lengte² × 703) die is bedacht door de 19e-eeuwse statisticus Adolphe Quetelet. Het was bedoeld als meetinstrument voor het bepalen van de gemiddelde lichaamsomvang van (blanke, mannelijke, West-Europese) bevolkingsgroepen. Het werd alleen tussen de jaren 70 en de jaren 90 gebruikt als uniforme meting voor het bepalen van het lichaamsgewicht, en alleen omdat men het iets beter vond dan de andere beschikbare opties. Zelfs nu zeggen zowel onderzoekers als de Centra voor Ziektebestrijding dat het niets zegt over de vetmassa van het lichaam of de gezondheid van een individu.
Maar wat heeft deze ogenschijnlijk willekeurige formule dan te maken met je baarmoeder? Veel vruchtbaarheidsklinieken weigeren patiënten boven een bepaald BMI te behandelen totdat ze 'genoeg' zijn afgevallen. Een controversieel beleid dat frustrerend kan zijn voor zowel patiënten als behandelaars. Maar hoewel het klopt dat BMI's boven of onder een 'normaal' bereik (nogmaals: controversieel) om verschillende redenen in verband kunnen worden gebracht met verminderde vruchtbaarheid, kunnen mensen met allerlei verschillende gewichten vruchtbaar zijn (en mensen met een 'normaal' gewicht kunnen ook onvruchtbaar zijn). Dit zegt Lora Shahine, endocrinoloog op het gebied van vruchtbaarheid en gynaecoloog aan de Pacific NW Fertility in Seattle, en host van de podcast Baby or Bust. "Als je iemand in een hokje stopt door te zeggen 'Je BMI is te hoog of te laag en daarom lukt het niet om zwanger te worden', dan kijk je gewoon niet naar het totaalplaatje."
Het kan een rol spelen, maar alleen focussen op het gewicht kan zelfs schadelijk zijn. Onderzoek heeft aangetoond dat doelbewust gewichtsverlies meestal tijdelijk is en zelfs averechts kan werken. Vaak leidt dit tot een jojo-effect, wat zorgt voor een groter risico op beroertes, hartaandoeningen en diabetes. Met andere woorden: het tast je algehele gezondheid aan. En laat dat nou net zo belangrijk zijn voor je reproductieve gezondheid, zegt dr. Shahine.
Dus in plaats van je druk te maken over 'een willekeurig getal', zoals dr. Shahine het noemt, vind je hier een aantal andere oncontroversiële dingen die je kunt doen wanneer je zwanger probeert te worden.
1. Eten. Misschien zelfs wel meer dan je denkt.
Een beperkt voedingspatroon aanhouden is zo'n geaccepteerde sociale norm geworden dat veel mensen niet eens doorhebben dat ze het doen, of ze nu 'keto eten' of 'alleen onbewerkt voedsel eten'. En het doet je vruchtbaarheid geen goed, zegt Willow Jarosh, voedingsdeskundige in New York City. Jarosh raadt mensen die zwanger willen worden aan om elke vorm van dieet los te laten, om zeker te weten dat ze voldoende calorieën en voedingsstoffen binnenkrijgen. Wat eigenlijk gewoon neerkomt op het eten van regelmatige en vullende maaltijden.
Een andere zorg van Jarosh als het gaat om vruchtbaarheid is eten voor een stabiele bloedsuikerspiegel. Dit is met name belangrijk voor mensen met het insuline-resistente polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS), één van de meest voorkomende oorzaken van onvruchtbaarheid bij vrouwen, volgens de Centra voor Ziektebestrijding. Hoewel PCOS op complexe manieren van invloed is op vruchtbaarheid, en er geen snelle oplossing voor is, is eten voor een stabiele bloedsuikerspiegel redelijk eenvoudig. "Probeer bij elke maaltijd eiwitten, koolhydraten en vetten binnen te krijgen", zegt Jarosh. Ook met tussendoortjes kun je je suikerspiegel stabiel houden. En probeer je voedingspatroon verder aan te vullen met voedingsstoffen en voedingsgroepen die niet altijd in je maaltijden zitten.
Welke specifieke voeding moet je dan kiezen? Jarosh raadt aan daar niet teveel over na te denken. Dr. Shahine is het daarmee eens en merkt op dat sommige patiënten teveel bezig zijn met voeding en zich laten meeslepen door gezondheidstrends. "Iedereen zou natuurlijk het liefst horen dat ze volgende maand zwanger kunnen zijn als ze geen gluten meer eten. Maar er is niet één oplossing die voor iedereen werkt." (Natuurlijk kun je het beste met je huisarts of verloskundige overleggen wanneer je aandoeningen of allergieën hebt die vragen om specifieke aanpassingen in je dieet.)
2. Probeer je niet druk te maken om stress. Leer ermee omgaan.
Ja, stress kan je cyclus verstoren en je vruchtbaarheid beïnvloeden. Maar als het conceptie helemaal onmogelijk zou maken, zouden er nergens op de wereld nog mensen zijn. "Ik leg mijn patiënten vaak uit dat je stress niet helemaal kunt wegnemen, maar dat je wel bepaalde copingmechanismen kunt aanleren om de impact ervan te verminderen", zegt dr. Shahine. Stress is niet per se slecht. De fight-or-flight-reactie kan je leven redden. Maar als je lichaam druk bezig is om je leven te redden, heeft het geen tijd voor het aanmaken van hormonen die je nodig hebt om een baby te maken. "Stel dat er een beer achter je aan zit", zegt dr. Shahine. "Ga je dan ovuleren? Of ga je proberen om weg te rennen?"
Als er een beer in de buurt is, kun je die natuurlijk niet negeren. Maar wanneer het gaat om een mentale aanval van een beer, kun je met vrienden praten, een wandeling maken, je yogamatje uitrollen, films kijken waar je de slappe lach van krijgt, lijstjes maken of andere dingen doen waar je weer rustig van wordt. Ook hier geldt dat het geen allesbepalende factoren zijn. Dr. Shahine legt uit dat mensen in allerlei soorten stressvolle situaties toch zwanger worden (holbewoners plantten zich bijvoorbeeld ook voort terwijl er roofdieren op de loer lagen). Maar het kan zeker geen kwaad om beter te leren omgaan met stress.
3. Ga bewegen, maar put jezelf niet uit.
Sporten werd ooit streng afgeraden als je zwanger wilde worden. Inmiddels weten we dat lichaamsbeweging goed is voor iedereen, ook voor wie hoopt zwanger te worden. Er zijn zelfs onderzoeken die aantonen dat fysieke inspanning de vruchtbaarheid en de menstruatiecyclus kan verbeteren, ongeacht lichaamsomvang of schommelingen in gewicht. Maar lichaamsbeweging is een breed begrip, dus het is altijd verstandig om met je huisarts te overleggen, of je nu al een sportroutine hebt of een nieuwe wilt oppakken.
Net als bij mentale stress is het bij fysieke inspanning ook belangrijk dat je lichaam er goed van herstelt. "Wanneer je je lichaam in een stressvolle situatie brengt, of dat nu fysiek of emotioneel is, maakt het stofjes aan zoals endorfine en cortisol, en raakt voortplanting verder op de achtergrond", zegt dr. Shahine. Daarom raden artsen patiënten vaak af om een nieuwe intensieve work-outroutine te beginnen als ze zwanger willen worden. En dr. Shahine raadt patiënten die al gewend zijn aan stevige trainingen vaak aan om hun routine iets aan te passen, of te kiezen voor alternatieven met een lagere intensiteit. Ze adviseert zelfs haar meest fanatieke patiënten om niet door te trainen tot ze uitgeput zijn of meer calorieën te verbranden dan ze binnenkrijgen, omdat dit kan leiden tot hormonale en ovulatieproblemen. "Maar verder is elke vorm van lichaamsbeweging goed", geeft dr. Shahine aan.
Je komt er misschien nooit achter waarom het zo moeilijk was om zwanger te worden. Maar als je leert om goed voor jezelf te zorgen (ondanks alle dieettrends), heb je in ieder geval een sterke basis voor alles wat er verder nog op je pad komt.
Tekst: Kelsey Miller
Fotografie: Vivian Kim
ONTDEK HET ZELF
Meer begeleiding nodig tijdens alle fases van het moederschap? Begin met het door experts onderbouwde Nike (M)ove Like a Mother programma in de Nike Training Club app voor work-outs, gezondheidsadvies en nog veel meer.