Kız Çocuklara Spor Sevgisi Aşılamak

2021 yılındayız. ABD'nin başkan yardımcısı kadın. Dünyanın en global bankasının CEO'su kadın. Oscar'da en iyi yönetmen ödülüne iki kadın aday gösterildi (ve biri kazandı). Gelecek kadınların; spor hariç.

Serena ve Shalane gibi isimlerin spora damgalarını vurması, kadınların spor dünyasında yeterince temsil edilmediği gerçeğini değiştirmiyor. Women’s Sports Foundation (WSF) tarafından hazırlanan 7-13 yaş arası kız çocuklar raporuna göre kız çocuklar spora erkek çocuklardan daha geç başlıyor. Genç kızların spor yapma ihtimali, erkek çocuklardan yüzde 15 daha az. Spor yapanların 14 yaşına kadar sporu bırakma ihtimali ise erkek çocuklara kıyasla neredeyse iki kat daha yüksek. Canadian Women & Sport adlı kuruluşun hazırladığı bir rapora göre, her üç genç kızdan biri ergenliğinin sonlarına doğru sporu bırakırken bu oran genç erkeklerde yalnızca onda bir.

Bunun nedeni ne? Bebeklik döneminden üniversite çağına kadar kız çocuklar ile spor arasına birçok engel dikiliyor. Bunların bazıları vücutlarında yaşadıkları değişiklikler olurken bazıları, potansiyellerine toplum tarafından getirilen dayatmalardan oluşuyor.

Biyolojiyi ele alalım. Kansas Üniversitesi Spor ve Egzersiz Psikolojisi Laboratuvarı direktörü Dr. Mary Fry, erkek çocukların gelişen kasları, kalınlaşan sesleri ve göğüslerinde çıkan kıllardan gurur duyarken kız çocukların büyüyen göğüslerinden, regl olmalarından ve hormonlarının etkilerinden utanabileceğini, bu yüzden spor yapmayı istemeyebileceklerini söylüyor ve kıyas yapıp kendinden şüphe duymayı kolaylaştıran sosyal medya yüzünden kız (ve erkek) çocukların sahaya çıkmak yerine yedek kulübesinde oturmayı isteyebileceğini ekliyor.

Aile dinamikleri ve cinsiyet stereotiplerinin de bu durumda oynadığı bir rol vardır. WSF araştırma ve eğitim başkan yardımcısı Karen Issokson-Silver'a göre ebeveynler (veya ebeveyn figürleri), kız çocukların spor ile kurduğu ilk ilişki üzerinde en büyük etkiye sahiptir ve genellikle çoğu evde kız çocukları spora başlatmak, erkek çocukları spora başlatmak kadar değerli görülmez: "Bazı ailelerde babaların küçük kızları yerine oğullarıyla top oynaması çok daha yaygın bir durumdur." Spor yapmak için ebeveynlerinden destek görmeyen kız çocukların spora ilgisi ise erkek çocuklardaki gibi erken başlamayabilir veya hiç ortaya çıkmayabilir.

Bunların dışında, bir de kültürümüz var. USC ile Purdue'nun yaptığı bir çalışmaya göre, televizyon yayınlarında kadın sporlarına sadece yüzde 5, erkek sporlarına ise yüzde 95 yer veriliyor. Ayrıca kadın sporcular çoğu spor dalında erkeklerden yüzde 15-100 daha az kazanıyor. Issokson-Silver, bu gerçeklerin özellikle etki altında kalması daha kolay olan çocuklara kadın sporcuların daha az önemli veya değerli olduğu mesajını gönderdiğini söylüyor. Ayrıca daha yüksek olan sporu bırakma oranları (ve kadın koçların azlığı) yüzünden kız çocukların örnek alabileceği, aynı cinsiyetten sporcuların erkek çocuklarınki kadar olmadığını ve bunun da döngüyü sürdürdüğünü ekliyor.

Karen Issokson-Silver
Women’s Sports Foundation Araştırma ve Eğitim Başkan Yardımcısı

Sporun çocuklara birçok faydası vardır. Son yayınlanan Kız Çocuklar ve Spor Etki Raporuna göre, spor yapan kız çocuklar spor yapmayanlara kıyasla kendisine daha çok güveniyor ve notları daha iyi oluyor. Diğer araştırmalar ise spor yapan gençlerin fiziksel ve ruhsal sağlığının daha iyi olduğunu, daha olumlu bir vücut algısına sahip olduğunu, sosyal bağlantı kurma fırsatlarının arttığını ve daha güçlü liderlik becerileri edindiğini gösteriyor. Ayrıca şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Issokson-Silver spor yapan genç kızların hayat boyu daha aktif olduğunu ve daha sağlıklı bir yaşam süreceğini söylüyor. Yani spor yapmak önemlidir.

Hayatımızdaki kız çocukların daha iyi bir yaşam sürmesini sağlamak bize düşer. Üstelik bunu yapmak hiç de zor değildir. Kız çocukları spora başlatmak için bu kılavuza başvur (ve kılavuzu paylaş); gerisi gelecektir.

Nike ile birlikte Kız Çocuklara Koçluk Yapma Rehberini hazırlayan Center for Healing and Justice Through Sport kurucusu Megan Bartlett, nasıl spor ve egzersiz yaptığının ve bunları nasıl savunduğunun kız çocukların yaklaşımı üzerinde çok etkili olduğunu söylüyor. Bartlett, ne kadar aktif olursan ve aktivitelere ne kadar olumlu bir dille yaklaşırsan ("Bugün koşacağım için çok heyecanlıyım!" gibi) kız çocukların sporla pozitif ilişkiler kurma ihtimalinin o kadar artacağının altını çiziyor. Fry ise kız çocuklarla beraber spor yapmanın bir o kadar önemli olduğuna dikkat çekiyor. Yani ister 3 ister 13 yaşında olsun, onun istediği bir aktiviteyi (böylece daha çok eğlenir) onunla birlikte yapman çok işe yarar.

Ayrıca kız çocuğunu hareket etmesine yardımcı olacak spor sütyeni, ayakkabı ve giysi gibi doğru spor ekipmanlarıyla spor yapmaya hazırlamalısın. Antrenmanlarına ve maçlarına olabildiğince gidip onu destekle. Onu amatör kadın maçlarına götür. Onunla dersleri ve arkadaşları hakkında konuştuğun gibi spor hakkında da konuş. Issokson-Silver, onun tüm bu adımlar sayesinde sporu hayatının doğal ve heyecan verici bir parçası gibi göreceğini ve spora devam etmesi için gereken öz güveni kendinde bulacağını söylüyor.

Issokson-Silver, "Kız çocuklar koçları tarafından istendiğini, desteklendiğini ve değer gördüğünü hissetmezse sporu sevdiği halde spor yapmayı bırakabilir." diyor ve kız çocuklara onları sadece oyuncu değil, aynı zamanda birey olarak görecek, onlarla kendilerini açıkça ifade edebilecekleri bir ilişki kuracak ve katılımları için onları takdir edecek bir kişinin koçluk yapması gerektiğini söylüyor. Bu koç ayrıca kazanmanın her şey olmadığını da bilen biri olmalıdır. WSF'nin kız çocuklara en çok başarıyı kazandıran koçları araştırdığı çalışmasında, araştırmacılar takımlarını çalıştırırken yalnızca kazanmak yerine eğlenmeye ve beceri geliştirmeye odaklanan koçların daha başarılı olduğunu buldu.

Fry, okulda veya toplulukta ilgini çeken bir program olursa mahallende veya internette çocukları takıma giden ebeveynlerle konuşmanı öneriyor. Nike Kız Çocuklara Koçluk Yapma Rehberinin hazırlanmasına yardımcı olan Youth Sport Trust International başkanı Viv Holt ise şöyle diyor: "Gidip takımın antrenmanını izle. Çocukların nasıl karşılandığına, antrenman sırasında koçun onlarla nasıl etkileşim kurduğuna, antrenman bittiğinde neler olduğuna bak." Daha da iyisi, koçla konuş: Seninle nasıl etkileşime girdiği, kızınla nasıl etkileşime gireceği hakkında iyi bir fikir verecektir.

Fry, kızını takım arkadaşlarından veya rakiplerinden daha iyi olmaya zorladığında, destekten çok baskı hissederse spordan uzaklaşabileceğini söylüyor ve bunun yerine ona kendisiyle rekabet etmeyi öğretmeni tavsiye ediyor.

Fry şöyle diyor: "Ona diğer sporcuların performansı üzerinde hiçbir etkisi olmadığını ama kendisinin her gün ne kadar çalıştığını kontrol edebileceğini hatırlat." Onu kişisel bir hedef belirlemeye teşvik et. Bu, servisini veya vuruşunu iyileştirmek olabilir. Bunu yaptığı zaman ne kadar geliştiğini görebilir. Emeğin karşılığı olduğunu anlaması ve kendisiyle gurur duyması için en küçük gelişmelerde bile onu tebrik et.

"Çok iyi gidiyorsun." ve "Geliştiğini görmek çok güzel." gibi cümleler kur. Coaching Peace Consulting'in kurucusu Diana Cutaia, böyle sözlerin sonuç yerine ilerlemeyi vurguladığını söylüyor. Bu da kız çocukların spordan daha fazla keyif olmasını ve daha az stres olmasını sağlayabilir.

Çocukların kendilerini takımın değerli bir parçası olarak hissedip hissetmediği, spora olan bağlılıklarını etkileyebilir. Bu özellikle de kız çocuklar için böyledir. Issokson-Silver şöyle diyor: "Sporda çok yetenekli olup olmamaları önemli değildir. Önemli olan şey, yaptıkları katkı için takdir edilmeleridir."

Doğru bir koç bunu zaten yapıyor olacaktır ama sen de katkısını tasdik ve takdir etmelisin. Issokson-Silver, diğer kızların destek almak veya sorunlarını çözmek için ona başvurduğunu veya takım gerideyken coşkusunun herkese moral verdiğini ona hatırlatmanı öneriyor. Cutaia ise onu sadece başarılı olduğu günlerde değil, zorlandığı günlerde de alkışlamanı, böylece performansını değil onu umursadığını göstereceğini söylüyor.

Fry, bazı araştırmalara göre kadınların erkeklerden daha mükemmeliyetçi olduğunu ve bu eğilimin muhtemelen çocuklukta başladığını söylüyor. Bu yüzden hata yapmanın (bu, maçta faul yapmak veya topu kaptırmak olabilir) hem normal bir şey olduğunu hem de öğrenme ve kişisel gelişime büyük katkı sağladığını kız çocuklara öğretmek çok önemlidir.

İlk adım: Hataları geride bırakacak güce sahip olduğundan emin olmasını sağla. Bartlett, "cesur" kelimesini sürekli olarak kullanmanı ve kızın ya da takım arkadaşı yeni bir şey denediği veya risk aldığı zaman (örneğin, uzaktan şut attığında) bu cesareti alkışlamanı söylüyor.

Holt ise hatalar yapıldığı zaman bunları konuşmanı ama aynı zamanda büyük resimden de bahsetmeni söylüyor: "İstersek 20 şeyi doğru yapmış olalım, yanlış bir şey yaptığımızda buna takılıp kalırız. Bu, tüm insanların doğasında vardır. Çocuklar bile bunu yaşar. Kızını hata üzerine düşünüp bunu kendini geliştirme fırsatı olarak kullanmaya teşvik et ve sonra da yaptığı olumlu şeylere odaklan." Holt, kendi yaptığın yanlışlara da yumuşak bir şekilde dikkat çekmeni, böylece bunların o kadar da önemli olmadığının altını çizmiş olacağını söylüyor.

Son olarak, kızının koçuyla kişisel seviyede bağ kuramadığı durumlar dışında pes etmesine izin vermemelisin. Bartlett; yeterince süre alamamak, kendini takım arkadaşlarından daha yeteneksiz hissetmek, sporu sevmemek gibi sorunların kazanma anlayışını değiştirerek çözülebileceğini söylüyor: "Geliştirdiği bir becerisine veya kazandığı yeni arkadaşlara dikkat çek ve takımıyla geçireceği son birkaç hafta için bununla ilgili bir hedef belirlemesine yardımcı ol."

Bartlett, sezonu yarıda bırakmadığı zaman (sonrasında farklı aktivitelere devam etse bile) kızının cesaret kazanacağını ve kendi kendine yeteceğini söylüyor. Gösterilecek bu sabır da istatistikleri (ve sporun geleceğini) sonsuza dek değiştirmek için ihtiyacımız olan şey olabilir.

Başta kız çocuklar olmak üzere çocuklara spor yaptırmak hakkında daha fazla tavsiye almak için Nike'ın Made to Play girişiminin parçası olarak ortaklaşa hazırladığı Kız Çocuklara Koçluk Yapma Rehberine göz at ve genç sporcu psikoloğu ve sporcu Dr. Jim Taylor'ın katıldığı özel Trained bölümünü dinle.