Een-op-een: Fran Kirby x Jordan Henderson
Atleten*
Twee topvoetballers over leiderschap, leed en levenslessen.
Een-op-een is een serie met spontane gesprekken tussen Nike topatleten.
Fran Kirby en Jordan Henderson hebben een enerverende zomer achter de rug. Kirby, die vorig seizoen terugkwam na getroffen te zijn door pericarditis, wat haar bijna haar carrière kostte, en die vervolgens topscorer aller tijden werd van Chelsea èn kampioen van de Engelse vrouwendivisie, raakte op de tweede dag van de zomerspelen in Tokio geblesseerd. Liverpool-aanvoerder en vaste verdediger van het Engelse nationale team Jordan Henderson miste de aanloop naar het EK door een blessure en moest langs de zijlijn toekijken hoe zijn team de finale na penalty's verloor. Maar in een tijd waarin atleten zich steeds meer uitspreken over belangrijke kwesties, zien beide voetballers deze moeilijke periode juist als een goede kans om vooruitgang te boeken. Aangespoord door tegenslag, verlies, ziekte en blessures praten ze geëngageerd over het belang van een positieve mindset, hoe je je rol kunt aanpassen en hoe je op en buiten het voetbalveld leiding aan anderen kunt geven. Voor deze twee zeer gerespecteerde Engelse spelers is voetbal meer dan sport en zijn er geen verliezen, maar vooral lessen.
Blessures speelden een grote rol bij de grote toernooien die jullie deze zomer hebben gespeeld. Heeft dat je rol als aanvoerder ook veranderd?
Fran: Het was echt heel bijzonder om er in Tokio bij te zijn, maar het was een zware klap om al zo snel geblesseerd te raken. Je voelt eerst alleen rauwe emotie. Je weet dat er iets mis is, maar nog niet hoe erg het is... Je bent verdrietig, ja. Maar in die situatie moet je proberen je verwachtingen bij te stellen. Dat moest ik heel snel leren. Ik ging me meer als teamspeler opstellen, niet als basisspeler. Ik wist wat mijn rol was en moest me richten op datgene waar ik wel invloed op had: een goede teamgenoot zijn.
Jordan: Mijn verhaal lijkt op dat van Fran. Na lang uit roulatie te zijn geweest heb ik er hard voor moeten werken om de selectie te halen van het Engelse elftal voor het EK. Dat dat gelukt is, voelde als een hele overwinning voor me. En toen ik er eenmaal bij zat, wist ik: "Ja, dit voelt goed. Ik voel me goed." Maar je merkt al snel dat je nog niet op je oude niveau bent. Ik moest mijn houding aanpassen om mijn team toch zo goed mogelijk aan te voeren. Natuurlijk had ik gewild dat ik aan het begin van het toernooi al in vorm was, maar toch hebben we als team een geweldige zomer gehad. En hoewel het toernooi niet eindige zoals we hoopten, hebben we het hele land toch een enorme boost gegeven.
"Met blessures omgaan is niet makkelijk. We kunnen er nu wel over praten, maar het was een moeilijke tijd. Ik heb het zwaar gehad."
Jordan Henderson
USWNT-legende Abby Wambach had het in haar boek over het concept van 'leiding geven vanaf de zijlijn'. Voor spelers zoals jullie, die gewend zijn om een centrale rol op het veld te spelen, moet het toch moeilijk zijn geweest om je aan deze nieuwe rol aan te passen.
Jordan: Ja, je moet je ego een beetje opzij zetten. Aan het begin van het EK dacht ik: "Ik ben weer helemaal fit om te spelen." Maar dat was niet zo. Dat wisten we allemaal. Maar ik was een van de aanvoerders van het team, dus heb ik geprobeerd goede gesprekken te voeren met mijn teamgenoten. Ik wilde ervoor zorgen dat iedereen goed in zijn vel zat. Omdat je uiteindelijk als team je doel wilt bereiken en het toernooi wilt winnen. Het gaat niet om jou, de basis- of de reservespelers, maar om het geheel.
Fran: Dat is zo. We zijn allebei ervaren spelers. Tijdens een groot toernooi zijn er een hoop spelers die op de bank of voor het eerst in de selectie zitten. Deze spelers moeten zich gewaardeerd voelen. Ik voelde de verantwoordelijk om de spelers die een wedstrijd voor het team konden winnen te helpen. Het is minder erg om zelf niet veel te spelen als je uiteindelijk toch een gouden medaille met je team wint.
Het moet lastig balanceren geweest zijn voor jullie beiden: je bent boos en verdrietig omdat je zelf niet kan spelen, maar je moet toch positief blijven voor je teamgenoten. Hoe belangrijk is het om je niet al te kwetsbaar op te stellen en sterk te blijven? Jullie zijn ervaren spelers. Inspireer je de jongere spelers door eerlijk over je emoties te praten?
Fran: Ja, dat denk ik wel. De anderen zagen dat ik het niet leuk vond. Ze zagen dat ik het moeilijk had. Ik moest leren om die emotie op de juiste manier te laten zien. Ik liep natuurlijk niet te dansen van vreugde nadat me verteld was dat ik de eerste twee wedstrijden niet kon meespelen. Ik was niet blij, nee. Maar je kwetsbaarheid laten zien, dat je verdrietig bent, maar er ook hard voor werkt om weer op je oude niveau te komen, werkt motiverend. Ik zei tegen de meiden: "Jullie moeten in ieder geval door de groepsfase komen zodat ik een kans krijg om te spelen". Dat was egoïstisch van me, maar ik meende het echt. Ik wilde dat ze door zouden gaan naar de volgende ronde, geheel uit eigenbelang.
Jordan: Om heel eerlijk te zijn: met blessures omgaan is niet makkelijk. We kunnen er nu wel over praten, maar het was een moeilijke tijd. Ik heb het zwaar gehad. Maar ik ben aanvoerder van Liverpool en een van de aanvoerders in het Engelse elftal en daar hoort een bepaalde verantwoordelijkheid bij. Al ben je soms erg boos en gedeprimeerd, je moet aan de rest van de groep denken. Ik ben eerder geblesseerd geweest, maar omgaan met deze blessure [een liesblessure die Henderson in februari opliep en waaraan hij geopereerd is. Hij was tot april uit de roulatie] vond ik het moeilijkst. Je moet uiteindelijk altijd proberen het goede voorbeeld te geven.
"Ik had een speciale verantwoordelijkheid om de spelers die een wedstrijd voor het team konden winnen te helpen. Het is minder erg om zelf niet veel te spelen als je uiteindelijk toch een gouden medaille met je team wint."
Fran Kirby
Jullie hebben beiden grote prijzen in de wacht gesleept met jullie clubs. Wat vonden jullie zelf het hoogtepunt van je carrière als speler? En hoe voelde je daarna? Had dit succes een bepaald, positief of negatief, effect op je?
Jordan: Ik zou zeggen dat het hoogtepunt van mijn carrière tot nu toe het winnen van de Champions League was. Maar de dagen erna voelde ik geen enorm gevoel van triomf. Ik voelde me juist een beetje... niet echt verdrietig, maar ik had niet verwacht dat ik me zo zou voelen. Ik had gedacht dat ik wekenlang in de wolken zou zijn omdat ik iets had bereikt waar ik mijn hele leven van gedroomd had...
Misschien landde ik gewoon weer op aarde, maar ik had er echt last van in de dagen na de overwinning. Er gebeurde van alles, maar ik begreep niet echt wat we samen hadden bereikt. Ik dacht: "Oké, wat nu? Wat moet ik nu doen?". De focus kwam al snel weer op de Premier League te liggen. Die hadden we al lang niet gewonnen en we waren het kampioenschap in 2019 rakelings misgelopen. Die focus was belangrijk, maar dat rare gevoel na de Champions League-overwinning vergeet ik niet gauw. Het was zeker niet zoals ik had verwacht dat het zou voelen.
Fran: Dat gevoel ken ik. Volgens mij is het de adrenaline die langzaam uit je lichaam wegebt. Net een ballon die langzaam leegloopt. Je werkt zo lang naar een climax toe dat je daarna denkt: "Wat nu?". Het hoogtepunt van mijn carrière was vorig seizoen, toen ik na een lange ziekte weer ging spelen. [Aan het eind van 2019 werd er bij Fran pericarditis vastgesteld, een hartaandoening die mogelijk het einde kan betekenen van een sportieve carrière. Bij pericarditis raakt het hartzakje (pericard) ontstoken. Fran stortte tijdens een etentje met goede vriendinnen en Chelsea-teamgenoten Beth England en Maren Mjelde in elkaar.] Ik was al lang blij dat ik weer op het veld stond na alles wat ik had meegemaakt. Maar nadat we landskampioen waren geworden, voelde ik me net als Jordan, een beetje leeg. We hadden een fantastisch seizoen gehad, maar nadat het was afgelopen, gunde ik mezelf niet het plezier om terug te kijken op wat we hadden bereikt. Ik dacht eigenlijk alleen: "Dat zit erop. Nu een paar weken vakantie en dan, hup, weer aan de slag." Je geeft jezelf geen kans om te resetten.
Praat je na een grote overwinning anders tegen jezelf dan na een fikse tegenslag?
Fran: Dat weet ik niet zeker. Het is volgens mij moeilijker om met een nederlaag om te gaan dan met een overwinning. Ik ben al een paar keer landskampioen geworden met Chelsea en heb er altijd erg van genoten. Maar de afgelopen paar jaar heb ik mezelf aangeleerd niet te lang in de roes te blijven hangen wanneer het allemaal goed gaat en niet te lang bij de pakken neer te blijven zitten als het even tegenzit. Anders wordt het echt een emotionele achtbaan. Een constante cyclus van blijdschap, verdriet, blijdschap, verdriet, enz. Die emoties beïnvloeden alles wat je doet, wat je leuk vindt of vroeger altijd leuk vond.
Jordan: Absoluut. Ik denk dat het heel belangrijk is voor een atleet. Al die emotionele uitersten zijn niet erg nuttig. Nu ik erop terugkijk denk ik dat ik het makkelijker vond om met nederlagen om te gaan: de finale van de Champions League toen we van Real Madrid verloren of toen we net geen landskampioen werden. Op het moment zelf deed het erg veel pijn, maar we wisten meteen: "We moeten volgend jaar weer in de finale komen en er een schepje bovenop doen." Na een nederlaag ben je extra gemotiveerd om het de volgende keer beter te doen.
Fran: In de voetbalwereld moet er nu eenmaal een winnaar of een verliezer zijn, en je kunt niet altijd winnen. Natuurlijk doet het pijn om te verliezen. Ik vind het niet leuk om te verliezen. Ik ben erg competitief, zelfs tijdens de training. Ik wil graag winnen. Het kost me echt veel moeite om tegenslag in een leermoment om te zetten.
Jordan: Ik begrijp wat je bedoelt. Om te winnen moet je eerst leren verliezen. En dat leer je door het zelf te ervaren: je moet die tegenslag voelen. Dan kom je later beter uit de strijd. Toen ik als jonge speler bij Liverpool ging spelen, ging het echt niet allemaal even makkelijk. Al die tegenslag vormt je karakter en je ontwikkeling. Je wordt er sterker van. Je bent beter voorbereid op een volgende keer dat je iets overkomt. Nu ik erop terugkijk, vraag ik me af of Liverpool de Champions League-finale zou hebben gewonnen als we die het jaar daarvoor niet van Real Madrid verloren hadden? Als we vorig jaar het landskampioenschap niet op het nippertje waren misgelopen, waren we dan dit jaar wel kampioen geworden?
"In de voetbalwereld moet er nu eenmaal een winnaar of een verliezer zijn, en je kunt niet altijd winnen. Natuurlijk doet het pijn om te verliezen. Ik ben erg competitief. Ik wil graag winnen. Maar je moet juist proberen om tegenslag in een leermoment om te zetten."
Fran Kirby
Hoe verandert de druk waar je als speler mee te maken krijgt tijdens je ontwikkeling van jonge speler tot ervaren interlandspeler?
Jordan: Als jonge speler probeer je altijd een goede indruk te maken op het team en de trainer, en ben je voortdurend bezig je spel te verbeteren. Maar na verloop van tijd verandert je rol. Toen ik mijn eerste wedstrijd als aanvoerder van Liverpool speelde, vond ik dat moeilijk. Je hebt een hoop verantwoordelijkheid. Ik verloor mijn eigen speeldoelen een beetje uit het oog. Ik was de aanvoerder en dacht dat ik constant moest letten op wat de anderen deden. Daar moest ik echt aan werken, samen met de trainer, om een balans te vinden tussen mijn rol als aanvoerder en mijn rol als speler.
Fran: Ik ging op mijn 16e meteen in het eerste team van Reading spelen. Dat was een enorme sprong. [Het jaar daarna stopte Fran tijdelijk met voetballen. Na de dood van haar moeder kreeg ze met depressie te maken.] In plaats van met andere 16-jarigen te spelen, kwam ik in een team terecht met spelers van 26, 27, 28. Nu ben ik een van de leiders bij Chelsea, maar toen ik die rol voor het eerst op me nam, voelde ik me ook een beetje verloren. Je denkt: Hoe kan ik deze speler helpen? Hoe kan ik die persoon helpen? Je prioriteiten veranderen. Na een paar jaar realiseerde ik me dat mijn energie opraakte omdat ik me constant zorgen maakte over andere mensen. Je houdt geen tijd over om je volledig op je eigen spel te richten. Toen heb ik mijn benadering aangepast. Ja, natuurlijk wil ik het team aanvoeren, een leider zijn, ik doe wat ik moet doen voor al mijn teamgenoten - dat heb ik altijd gedaan. Maar ik weet ook dat ik goed op mezelf moet passen.
Jullie hebben beiden veel gedaan om mensen bewuster te maken van geestelijke gezondheid. Deze zomer hebben we een paar keer gezien wat het effect van mentale problemen kan zijn voor topatleten. Dachten jullie aan het begin van jullie carrière ook dat mentaal welzijn niet zo belangrijk was?
Jordan: De mentale kant speelt een belangrijke rol in sport. Ik probeer jonge spelers op dat gebied altijd zo goed mogelijk bij te staan. Ik vertel ze dat ze zich niet al te veel zorgen moeten maken over wat mensen op sociale media of in de krant over ze zeggen. Dat kan namelijk een enorme invloed hebben op hun prestaties. Toen ik als 20-jarige bij Liverpool kwam spelen, waren er ook momenten waarop ik het geestelijk moeilijk had. Ik heb er dus zelf ervaring mee. Via mijn platform probeer ik daar over te praten en mensen te helpen zich beter te voelen. Dat vind ik heel belangrijk. Het is geen kwestie van: "Moet ik er iets van zeggen, of niet?". Ik heb het zelf meegemaakt, dus ik moet er gewoon iets over zeggen. Ik moet anderen proberen te helpen.
Fran: Ja, dat heb ik ook. Het stigma rond geestelijke gezondheid is de laatste jaren enorm veranderd, vooral in de voetbalwereld. We zijn er nog niet, maar de verandering is voelbaar. Ik heb het altijd gezegd: voetballers zijn geen robots. We zijn niet geprogrammeerd om per dag maar één emotie te voelen. Ook wij hebben onze ups en downs. We maken dezelfde dingen mee als iedereen. We verliezen mensen in ons leven en maken ons zorgen over dezelfde dingen.
"Toen ik als 20-jarige bij Liverpool kwam spelen, waren er ook momenten waarop ik het geestelijk moeilijk had. Het is geen kwestie van: "Moet ik er iets van zeggen, of niet?". Ik heb het zelf meegemaakt, dus moet er gewoon iets over zeggen, omdat ik daar anderen mee kan helpen."
Jordan Henderson
Fran, jij zei net dat je nederlagen als een leermoment ziet, niet als een verlies. Als mensen het moeilijk vinden om ergens over te praten, of om na een pijnlijke nederlaag positief te blijven, hoeft dat nog niet te betekenen dat ze er geen lessen uit kunnen trekken...
Fran: Ja, dat is zo. We hebben de afgelopen jaren veel geleerd en het is belangrijk om mensen te helpen meer begrip voor elkaar op te brengen. Ik zet me in voor LGBTQ+-rechten en meer openheid over geestelijke gezondheid, maar ik heb de laatste tijd ook veel geleerd over de geschiedenis van de zwarte bevolking. Veel mensen weten daar eigenlijk helemaal niets van af. Nu zijn er gelukkig veel fantastische mensen die daar op een indrukwekkende manier over praten, met een diepgaande kennis waar wij nog veel van kunnen opsteken. Het is belangrijk om meer inzicht in deze problemen te krijgen en ze bespreekbaar te maken. Voetbal speelt daar ook een belangrijke rol in. We willen mensen helpen om meer over deze wereld te weten te komen en over hoe we samen iets nieuws tot stand kunnen brengen.
Jordan: Ik denk dat hoe meer atleten zich uitspreken, hoe meer mensen er luisteren. Niet alleen in de sportwereld of hier in het VK maar overal ter wereld. Als je ergens een grote passie voor hebt en iets zelf hebt meegemaakt, en wanneer je voor nieuwe dingen openstaat en weet hoe belangrijk het onderwerp is, dan kun je de wereld om je heen echt beïnvloeden. Dan kan je echt dingen veranderen.
Illustratie: Leonardo Santamaria