Αξιοποίησε τη δύναμη της επίδρασης placebo

Αν το άλλο σου μισό έφτιαχνε καφέ και δεν ήξερες ότι ήταν ντεκαφεϊνέ μέχρι να πιεις το μισό φλιτζάνι, θα σταματούσες να το πίνεις ακόμη και αν ένιωθες ότι είχες περισσότερη ενέργεια και μεγαλύτερη συγκέντρωση; Η απάντησή σου έχει μικρότερη σημασία από αυτό που προκαλεί το φαινόμενο που είναι υπεύθυνο για την τόνωση του οργανισμού σου παρόλο που δεν ήπιες καφεΐνη: την επίδραση placebo.

"Η επίδραση placebo είναι όταν ένα άτομο βιώνει ένα θετικό αποτέλεσμα με βάση την πεποίθησή του σε μια παρέμβαση και όχι στα χαρακτηριστικά της ίδιας της παρέμβασης", εξηγεί η Shona Halson, PhD, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Australian Catholic University με εξειδίκευση στην αποκατάσταση. Έχει, επίσης, να κάνει με το να πιστεύεις χωρίς αμφιβολία ότι αυτό που δοκιμάζεις θα έχει θετικό αποτέλεσμα, ακόμα και αν δεν υπάρχει απόδειξη.

Πολλοί αθλητές μπορεί να αξιοποιούν την επίδραση placebo όταν δοκιμάζουν νέες συναρπαστικές τεχνικές αποκατάστασης, είτε το συνειδητοποιούν είτε όχι. Παρά τη δημοτικότητά τους, πολλές από αυτές τις μεθόδους, όπως είναι τα κρουστικά πιστόλια μασάζ (σκέψου κάτι σαν ένα ηλεκτρικό τρυπάνι με εξάρτημα αφρώδους σφαίρας) και η κρυοθεραπεία (το να χαλαρώνεις σε έναν παγωμένο θάλαμο), θα μπορούσαν να συνδεθούν τόσο με πλεονεκτήματα για τη φυσιολογία όσο και με αυτήν την ψυχολογική εμπειρία, ενώ μερικές φορές συμβαίνει περισσότερο το τελευταίο παρά το πρώτο.

Ας δούμε, για παράδειγμα, τις κάλτσες συμπίεσης. Προωθούνται ως ένας τρόπος μείωσης του οιδήματος και του μεταπροπονητικού πιασίματος. Ωστόσο, μια πρόσφατη συστημική έρευνα στο Open Access Journal of Sports Medicine υποδεικνύει ότι οι συμμετέχοντες που φορούσαν κάλτσες συμπίεσης παρουσίασαν χαμηλότερη αντίληψη μυϊκού πιασίματος, χωρίς όμως να υπάρχουν οφέλη στους δείκτες μυϊκής βλάβης ή φλεγμονής. Σύμφωνα με μια άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Sports Physiology and Performance, διαπιστώθηκε ότι οι επιδράσεις αποκατάστασης των καλτσών μπορεί να ενισχύονταν ακόμη περισσότερο όταν οι αθλητές πίστευαν ότι θα είχαν αποτέλεσμα.

Υπάρχουν επίσης συσκευές συμπίεσης με πεπιεσμένο αέρα, οι οποίες μοιάζουν με μαλακούς γύψους για τα χέρια και τα πόδια. Οι ερευνητές επεσήμαναν στο International Journal of Exercise Science ότι η επίδραση placebo θα μπορούσε να μας βοηθήσει να εξηγήσουμε γιατί οι συμμετέχοντες ανέφεραν γρηγορότερο χρόνο αποκατάστασης και λιγότερο πόνο από το μυϊκό πιάσιμο καθυστερημένης έναρξης όταν τις φορούσαν σε σύγκριση με τις περιπτώσεις που φορούσαν ένα κλασικό μανίκι συμπίεσης συνεχούς χρήσης. Ίσως η προηγμένης τεχνολογίας εμφάνιση των συσκευών με πεπιεσμένο αέρα τις έκανε να φαίνονται πιο πειστικές; Ποιος ξέρει;

Παρόμοια ευρήματα ισχύουν για άλλες μεθόδους αποκατάστασης, όπως τα παγόλουτρα και τα μασάζ. Κάποιες έρευνες έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι συμμετέχοντες είχαν καλύτερα αποτελέσματα όταν πίστευαν ότι η θεραπεία θα ήταν χρήσιμη, αποδεικνύοντας, για ακόμη μία φορά, τον καθοριστικό ρόλο που παίζει ο εγκέφαλος στην πρόοδό μας.

Μήπως αυτό σημαίνει ότι τα συγκεκριμένα άτομα θα πρέπει να αμφιβάλουν για την εμπειρία τους; Καθόλου, αναφέρει η Halson. Η ίδια η αίσθηση μπορεί να είναι στο μυαλό σου, αλλά οι επιδράσεις της είναι πολύ αληθινές.

"Η επίδραση placebo συνήθως περιλαμβάνει προσδοκίες, τις οποίες διαχειρίζεται ο προμετωπιαίος φλοιός του εγκεφάλου", εξηγεί η Lauren Atlas, PhD, ερευνήτρια συναισθηματικής νευροεπιστήμης και πόνου στο National Center for Complementary and Integrative Health του National Institutes of Health. "Αυτή η περιοχή μπορεί να συνδεθεί με άλλες που προκαλούν την απελευθέρωση χημικών ουσιών οι οποίες επηρεάζουν την αντίδραση του οργανισμού, όπως είναι οι ενδορφίνες (οι ορμόνες της ευτυχίας)". Σύμφωνα με την ίδια, υπάρχουν πολλοί τύποι placebo και ορισμένοι μπορούν να ενεργοποιήσουν το οπιοειδές σύστημα για να αποκλείσουν στ' αλήθεια τα σήματα πόνου ώστε να μην φτάσουν στον εγκέφαλο, ενώ άλλοι μπορούν να αλλάξουν τα συναισθήματά σου και να σε κάνουν να νιώθεις μεγαλύτερη χαλάρωση.

Ωστόσο, υπάρχει μια άλλη αιτία που η επίδραση placebo εμφανίζεται τόσο συχνά ειδικά στις έρευνες σχετικά με την αποκατάσταση. "Στον αθλητισμό, η νίκη μπορεί να κριθεί σε κλάσματα του δευτερολέπτου", λέει η Halson. "Και οι περισσότεροι αφοσιωμένοι αθλητές θα δοκιμάσουν σχεδόν τα πάντα για να έχουν το πλεονέκτημα", ειδικά αν εξαρτάται από κάτι τόσο απλό όσο το να φορέσουν μια κάλτσα.

Η αίσθηση του τελετουργικού μπορεί να ενισχύσει τις δυνατότητες της επίδρασης placebo, προσθέτει η Halson. "Οι περισσότερες τεχνικές αποκατάστασης είναι εξαιρετικά αισθητηριακές εμπειρίες", αναφέρει. Έτσι, αν νιώθεις ότι κάνεις κάτι καλό για το σώμα σου κάθε φορά που τρέμεις σε ένα παγόλουτρο ή τρίβεις ψυκτικό τζελ στους μύες σου, αυτή η πεποίθηση, αλλά και η αυτοπεποίθηση που εμπνέει, μπορούν να ενισχύσουν τις επιδόσεις σου στη συνέχεια. Και όσο πιο πολύ θέλεις κάτι να έχει αποτέλεσμα τόσο πιθανότερο είναι να πιστέψεις ότι θα έχει, επισημαίνει η Halson.

Αναζητάς μια νέα στρατηγική αποκατάστασης; Σύμφωνα με την Atlas, αν έχεις αμφιβολίες, κινδυνεύεις να έχεις μια κακή εμπειρία ή αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν "επίδραση nocebo". Το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να έχεις ανοιχτό μυαλό. Και φρόντισε να χρησιμοποιείς το εργαλείο ή τη μέθοδο, είτε πρόκειται για ένα κρουστικό πιστόλι θεραπείας είτε για την ηλεκτρική διέγερση, για τον σωστό λόγο: στόχος τους είναι να βελτιστοποιήσουν την αποκατάσταση και όχι να θεραπεύσουν ένα σοβαρότερο σωματικό πρόβλημα. "Αν αντιμετωπίζεις ένα υποκείμενο πρόβλημα ή τραυματισμό, καλό είναι να επισκεφτείς έναν επαγγελματία", επισημαίνει η Halson.

Σου έχει κινήσει την περιέργεια κάτι που είδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή που διάβασες online; Μίλησε με άλλα άτομα, όπως τους υπερδραστήριους φίλους σου ή έναν φυσικοθεραπευτή που έχει εμπειρία με διάφορες τεχνικές αποκατάστασης, για να μάθεις τι πιστεύουν για αυτό, προτείνει η Halson. Αν κάποιος άλλος έχει ενθουσιαστεί με τα οφέλη μιας τεχνικής, είναι πιθανότερο να πιστέψεις και εσύ στις δυνατότητές της.

Δεν θέλουμε να το πολυαναλύουμε, αλλά αν πιστεύεις ότι η ίδια η επίδραση placebo είναι πραγματική και αποτελεσματική, είναι πολύ πιθανότερο να βιώσεις τόσο την ίδια όσο και την πρόοδο που προσφέρει. Καλά διάβασες! Υπάρχει επίδραση placebo για την επίδραση placebo. Απίστευτο!

Κείμενο: Ashley Mateo
Εικονογράφηση: Gracia Lam