Zachęć dziewczęta do sportu

Mamy 2021 rok. Wiceprezydentką Stanów Zjednoczonych jest kobieta. CEO jednego z największych banków na świecie jest kobieta. Dwie kobiety otrzymują nominacje do Oscarów w kategorii najlepsza reżyseria (jedna z nich zdobywa statuetkę). Przyszłość należy do kobiet – chyba że chodzi o sport.

Mimo że wszystkie Sereny i Shalane’y osiągają fantastyczne wyniki, prawda jest taka, że w sporcie kobiety nie mają wystarczającej reprezentacji: dziewczęta zaczynają uprawianie sportu później niż chłopcy – tak wynika z raportu na temat dziewcząt w wieku od 7 do 13 lat przeprowadzonego przez Women’s Sports Foundation (WSF). Dziewczęta w wieku nastoletnim uprawiają sport aż o 15% rzadziej niż chłopcy. A te, które są w niego zaangażowane, przed ukończeniem 14. roku życia rezygnują dwa razy częściej niż chłopcy. Natomiast 1/3 dziewcząt, które zostają przy sporcie dłużej, i tak porzuca go przed ukończeniem 20. roku życia; w przypadku chłopców to tylko 10% – tak wynika z ostatniego raportu opublikowanego przez organizację Canadian Women & Sport.

Z czego to wynika? Cóż, na drodze do sportowej chwały dziewczęta (mówimy tu o okresie od wieku poniemowlęcego po studentkę) napotykają wiele przeszkód – od zmian zachodzących w ciele po to, co słyszą od społeczeństwa na temat swojego potencjału.

Spójrzmy na przykład na kwestie biologiczne. „Chłopcy czasami zyskują pewność siebie, gdy rosną im mięśnie, obniżają im się głosy, a klatkę piersiową zaczynają pokrywać włosy. Dziewczęta natomiast często czują skrępowanie i mniejszą pewność siebie, gdy piersi, okresy i hormony zaczynają odgrywać większą rolę” – mówi dra Mary Fry, kierowniczka Kansas University Sport & Exercise Psychology Lab. „To wszystko może zniechęcić je do aktywności sportowej. Media społecznościowe, stanowiące podatny grunt dla porównań i wątpienia we własną wartość, mogą natomiast sprawić, że dziewczęta (a także chłopcy) zamiast na boisku, będą wolały znaleźć się na ławce rezerwowych” – dodaje.

Kwestie rodzinne oraz stereotypy związane z płciami również mają znaczenie. Rodzice (lub osoby pełniące ich role) mają zwykle największy wpływ na początkową więź dziewcząt ze sportem. „Bardzo często dzieje się jednak tak, że zaangażowanie w sport dziewcząt nie jest uważane za równie wartościowe, co sportowa pasja chłopców” – mówi Karen Issokson-Silver, wicedyrektorka ds. badań i edukacji w WSF. „W niektórych rodzinach powszechniejszym widokiem jest ojciec bawiący się piłką z małym synem, a nie małą córką” – dodaje. Bez wsparcia domowego zespołu dziewczęta mogą nie zainteresować się sportem w młodym wieku, a nawet w ogóle.

Do tego dochodzi nasza kultura. Sport kobiet stanowi tylko 5% transmisji telewizyjnych, a sport mężczyzn 95% – tak wynika z badania przeprowadzonego przez USC i Purdue. W wielu sportach wynagrodzenie kobiet jest mniejsze o minimum 15%, a nawet o 100%. „Przekaz, który otrzymują podatne na wpływy dzieci, jest więc taki, że sportsmenki są mniej ważne i mniej wartościowe” – mówi Issokson-Silver. „A jako że z powodu wysokiego odsetka rezygnujących ze sportu dziewcząt (oraz braku trenerek) nie mają one tyle wzorów do naśladowania wśród przedstawicielek swojej płci, co chłopcy, tworzy się błędne koło” – tłumaczy.

– Karen Issokson-Silver
wicedyrektorka ds. badań i edukacji w Women’s Sports Foundation

Dzieci mówiące sportowi „tak” mogą liczyć na wiele korzyści. W porównaniu z dziewczętami, które nie uprawiają sportu, młode sportsmenki niezależnie od wieku są pewniejsze siebie i maję lepsze oceny – tak wynika z ostatniego raportu Girls and Sports Impact Report. Inne badania wskazują na związek pomiędzy uprawianiem sportu przez młodzież a zdrowiem fizycznym i mentalnym oraz bardziej pozytywnym stosunkiem do swojego ciała, większymi szansami na budowanie relacji społecznych i zdolnościami przywódczymi. Nie ma też niespodzianki w tym, że „młode dziewczęta uprawiające sport częściej są aktywne także w dorosłym życiu, a to sprawia, że są też zdrowsze” – mówi Issokson-Silver. A więc tak, sport ma znaczenie.

Poprawienie sytuacji dziewcząt to zadanie dla wszystkich z nas – i jest jak najbardziej wykonalne. Mówiąc szczerze, nie jest to nawet zbyt trudne. Na początek warto zapoznać się z tym poradnikiem dotyczącym zachęcania dziewcząt do uprawiania sportu i dbania o ich zaangażowanie. Nie zaszkodzi, jeśli pokażesz go również innym osobom.

„Twoje zaangażowanie w sport i nastawienie wobec niego mogą mieć kluczowe znaczenie dla podejścia dziewcząt do aktywności fizycznej” – mówi Megan Bartlett, założycielka Center for Healing and Justice Through Sport, która pracowała z Nike nad stworzeniem Przewodnika dotyczącego trenowania dziewcząt. „Im częściej uprawiasz sport oraz im bardziej pozytywnego języka używasz w jego kontekście (Nie mogę doczekać się dzisiejszego biegu!), tym większe szanse na to, że dziewczęta będą miały pozytywne skojarzenia z aktywnością fizyczną” – wyjaśnia Bartlett. „Równie ważna jest wspólna aktywność sportowa” – dodaje Fry. A więc niezależnie od tego, czy ma 3 lata czy 13, pozwól jej wybrać sport (da jej to więcej radości) i poruszaj się razem z nią.

Zadbaj też o to, aby Twoja córka miała odpowiednie wyposażenie do aktywności: stanik sportowy, buty oraz ubranie zapewniające swobodę ruchów. Postaraj się być na jak największej liczbie treningów i meczów, aby ją dopingować, zabieraj ją na amatorskie rozgrywki kobiet oraz rozmawiaj z nią o sporcie w taki sposób, w jaki rozmawiacie o jej zajęciach szkolnych i przyjaciołach. „Wszystko to pomoże jej patrzeć na sport jak na naturalną i ekscytującą część życia, a także doda jej trochę pewności siebie, dzięki której sport zostanie przy niej na dłużej” – mówi Issokson-Silver.

„Jeśli dziewczęta nie czują się mile widziane, wspierane i cenione przez swoich trenerów i swoje trenerki, mogą skończyć z treningami, mimo że kochają dany sport” – mówi Issokson-Silver. „Pomóż im osiągnąć sukces, wybierając zajęcia z trenerką lub trenerem, dla których każda z dziewcząt będzie w pierwszej kolejności osobą, a nie tylko zawodniczką, którzy dbają o relacje, potrafią otwarcie rozmawiać oraz doceniają to, że dziewczęta przychodzą na treningi i się starają” – dodaje. Postaw na osoby, które mają świadomość, że zwycięstwo to nie wszystko. Badanie WSF poświęcone typom trenerów i trenerek, z którymi dziewczęta odnoszą najwięcej sukcesów, pokazało, że są to osoby stawiające przed zespołem wyzwania, które skupiają się na dobrej zabawie i rozwijaniu umiejętności, a nie zdobywaniu trofeów.

Jeśli zainteresował Cię określony program w szkole lub Twojej społeczności, Fry radzi porozmawiać z rodzicami dzieci, które są lub były częścią tego zespołu. „Dobrym pomysłem jest również wizyta na treningu. Dzięki niej zobaczysz, jak witają się dziewczęta, jak wyglądają ich interakcje z trenerką lub trenerem podczas zajęć oraz jakim podsumowaniem się one kończą” – mówi Viv Holt, dyrektorka Youth Sport Trust International, która również pracowała nad Przewodnikiem dotyczącym trenowania dziewcząt Nike. „Najlepszym rozwiązaniem jest jednak rozmowa z trenerką lub trenerem. To, jak osoba ta zachowuje się wobec Ciebie, pokaże Ci, jak może zachowywać się w stosunku do dziewcząt” – dodaje.

„Wywieranie presji na córce, aby wypadała lepiej niż jej koleżanki z zespołu lub przeciwniczki, może zniechęcić ją do sportu, jeśli będzie czuła, że presja jest większa niż wsparcie, które otrzymuje” – mówi Fry. Zamiast tego możesz nauczyć ją, jak stawiać wymagania samej sobie.

„Przypomnij jej, że choć nie ma wpływu na to, jak dobrze będą grać inne osoby, ma całkowitą kontrolę nad tym, jak mocno się stara każdego dnia” – wyjaśnia Fry. Zachęć ją do wyznaczania sobie własnych celów, takich jak praca nad serwisem lub zamachem, aby sama mogła zobaczyć swój rozwój. Gratuluj jej nawet małych postępów – dzięki temu zrozumie, że ciężka praca popłaca, i będzie z siebie dumna.

„Używaj języka w stylu: »Świetnie sobie radzisz« lub »Widzę, że robisz postępy«, który na pierwszym miejscu stawia rozwój, a nie wyniki” – mówi Diana Cutaia, założycielka Coaching Peace Consulting. Dzięki temu będzie czerpała z gry więcej przyjemności i będzie mniej się stresowała.

To, czy dziecko czuje się wartościową częścią zespołu, może decydować o tym, czy sport stanie się jego pasją. Dotyczy to zwłaszcza dziewcząt. „Ich umiejętności w danym sporcie same w sobie nie mają znaczenia pod warunkiem, że dzieci mają poczucie, że dają coś zespołowi podczas gry” – mówi Issokson-Silver.

„Dobra trenerka na pewno zwróci na to uwagę, ale Ty również musisz utwierdzać córkę w tym przekonaniu. Przypominaj jej o tym, że inne koleżanki zwracają się do niej po pomoc, a jej pełna entuzjazmu osobowość sprawia, że zespół nie załamuje się nawet wtedy, gdy przegrywa” – radzi Issokson-Silver. „Doceniaj ją nie tylko wtedy, gdy idzie jej świetnie, ale także wtedy, gdy ma trudności, aby pokazać jej, że zależy Ci na niej, a nie na jej wynikach” – dodaje Cutaia.

„Według niektórych badań kobiety mają większe predyspozycje do perfekcjonizmu niż mężczyźni, a tendencje te mają często źródło w dzieciństwie” – mówi Fry. Bardzo ważne jest więc uświadomienie dziewczętom, że popełnianie błędów – czy będzie to faul czy strata piłki – to naturalna część życia, która jest na dodatek kluczowa dla nauki i rozwoju.

Pierwszy krok: pomóż jej uświadomić sobie, że jest w stanie poradzić sobie z przeszkodami. Słowo „odważna” powinno na stałe trafić do Twojego słownika. „Za każdym razem, gdy zobaczysz, że Twoja córka lub jej koleżanka z drużyny próbuje czegoś nowego lub podejmuje ryzyko (na przykład oddaje strzał z dystansu), nagradzaj takie zachowanie brawami” – mówi Bartlett.

A gdy już przydarzy jej się błąd, porozmawiaj z nią o nim. „Pamiętaj jednak o szerszej perspektywie” – mówi Holt. „To naturalne, także wśród dzieci, że przejmujemy się czymś, co zrobiliśmy źle, mimo że 20 innych rzeczy zrobiliśmy dobrze” – dodaje. „Zachęć ją do refleksji nad błędem i popatrzenia na tę sytuację jak na okazję do nauki. Następnie skup się na tym, co poszło po jej myśli. Dobrym pomysłem będzie też wspomnienie o swoich wpadkach. Dzięki temu przekona się, jak niewielkie mają one znaczenie”.

Nie pozwalaj jej też na rzucenie treningów, chyba że naprawdę nie dogaduje się z trenerką lub trenerem. „Nieotrzymywanie wystarczającej liczby minut na boisku, poczucie, że odstaje poziomem od reszty zespołu, brak miłości do danego sportu i praktycznie każdą inną kwestię da się rozwiązać, zmieniając definicję zwycięstwa” – mówi Bartlett. „Skup się na umiejętnościach, które rozwinęła, lub znajomościach, które nawiązała, a następnie pomóż jej wyznaczyć sobie związany z tym cel na następne kilka tygodni z zespołem” – dodaje.

„W dużym stopniu hart ducha i poczucie własnej skuteczności u dziewcząt biorą się z tego, że są w drużynie do końca sezonu, nawet jeśli potem wybierają inne aktywności” – tłumaczy Bartlett. Ta wytrwałość może być czynnikiem, który zmieni statystyki w sporcie – oraz jego przyszłość – na zawsze.

Więcej rad dotyczących dbania o zaangażowanie dzieci, a zwłaszcza dziewcząt, w sport znajdziesz w Przewodniku dotyczącym trenowania dziewcząt stworzonym przez firmę Nike w ramach zobowiązania Made to Play. Możesz też posłuchać specjalnego odcinka podcastu „Trained” z udziałem dr. Jima Taylora, sportowca i psychologa specjalizującego się w sporcie młodzieży.