จัดการความอยากอย่างมืออาชีพ

1. ช็อกโกแลต
2. ไอศกรีม
3. เฟรนช์ฟรายส์
4. พิซซ่า
5. คุกกี้

ใครที่อ่านเมนู 5 ข้อนี้แล้วเริ่มน้ำลายสอหรือมีเสียงร้องโครกครากดังจากกระเพาะ เราถือว่าคุณเป็นคน "อ่านง่าย" มากๆ เพราะมีงานสำรวจบอกว่า เมนูพวกนี้คืออาหารลำดับต้นๆ ที่มักจะกระตุ้นต่อมความหิวของคนได้อยู่หมัด

ว่าแต่ความอยาก (Craving) คืออะไรกันแน่ แล้วเจ้าความอยากนี้มันเกิดจากอะไร มาเจาะลึกในรายละเอียดกันเลยดีกว่า เพื่อที่คุณจะหยุดยั้งไม่ให้ความอยากทำลายความมุ่งมั่นในการกินให้เป็นประโยชน์ที่สุดรวมถึงความก้าวหน้าโดยรวม

ถ้าจะให้พูดง่ายๆ ความอยากอาหารหรืออาการอยากอาหารคือความรู้สึกว่าตัวเองต้องการกินอะไรสักอย่างมากๆ ซึ่งอาจจะเกิดขึ้นอย่างฉับพลันหรือเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องไม่ยอมหยุด นอกจากนี้ เมนูที่เรา "อยาก" ส่วนใหญ่จะเป็นสิ่งที่เทรนเนอร์ โค้ช หรือหมอประจำตัวเห็นแล้วอดหน้านิ่วคิ้วขมวดไม่ได้อีกด้วย Katherine Haysbert ที่ปรึกษาด้านโภชนาการที่ผ่านการรับรอง และ Natural Chef (เชฟอาหารเพื่อสุขภาพ) ที่ผ่านการรับรอง กล่าวว่า ความอยากมักจะเกิดขึ้นเมื่อเรารู้สึกหิว ซึ่งแปลว่าระดับน้ำตาลในเลือดและพลังงานของร่างกายอยู่ในระดับต่ำ และเมื่อ 2 ปัจจัยนี้เกิดขึ้น เราจะถูกกระตุ้นให้อยากกิน อย่างไรก็ตาม นอกจากตอนท้องหิวแล้ว ความอยากยังเกิดขึ้นเวลาท้องอิ่มได้เช่นกัน (จัดเมนูซุป-สลัด-แซนด์วิชแบบคอมโบไปเต็มท้องแล้ว แต่ยังซัดคุกกี้ช็อกโกแลตชิพชิ้นใหญ่เข้าไปอีก เคยเป็นเหมือนกันใช่ไหม?)

เมื่อเราจำนนต่อความอยากนี้ สิ่งที่อาจจะเกิดขึ้นตามมาคือความรู้สึก "ควบคุมตัวเองไม่ได้" ซึ่งในบางแง่มุม นั่นเป็นเพราะคุณควบคุมตัวเองไม่ได้จริงๆ Krista Scott-Dixon, PhD ผู้อำนวยการฝ่ายหลักสูตรที่ Precision Nutrition อธิบายว่า ร่างกายเรามีสิ่งที่เรียกว่าระบบเฮโดนิก (Hedonic) หรือระบบตามหาความพอใจ ซึ่งทำงานควบคู่กับความอยากอาหาร และทำให้การเลือกกินของเราเป็นการตัดสินใจที่ยึดโยงกับ "รางวัล" ซึ่งอาจได้จากอาหารบางชนิด

ความอยากอาจเกิดขึ้นเพราะร่างกายของเราต้องการสารบำรุงหล่อเลี้ยง เช่น ถ้ามีใครอดข้าวเช้า ไม่กี่ชั่วโมงต่อมาคนคนนั้นจะเริ่มน้ำลายสอเวลาได้เห็นแซนด์วิชวางซ้อนกันเป็นตั้งๆ อย่างไรก็ตาม ความอยากส่วนใหญ่มักจะเชื่อมโยงกับเรื่องทางจิตวิทยาด้วยเช่นกัน ซึ่ง Scott-Dixon มักจะเรียกปรากฏการณ์นี้ว่า "ยาสลบทางอารมณ์" (Emotional Anesthetic) หรือ ความสบายใจที่ได้รับจากอาหารบางชนิด ตัวอย่างเช่น เป็นเรื่องปกติที่เวลากินคุกกี้แล้วจะได้ความอร่อยหรือรู้สึกฟิน แต่สำหรับบางคนที่ตอนเด็กๆ เคยอบคุกกี้ การกินจะทำให้ย้อนนึกถึงความสุขในอดีตด้วย

สงสัยไหม ทำไมเวลาอยากอาหาร เราถึงไม่เคยหยิบแครอทหรือเมล็ดอัลมอนด์มากินเลย ทั้งๆ ที่ปกติตัวเองก็เป็นคนดูแลสุขภาพการกินค่อนข้างดี (แต่ถ้าคุณทำ เก่งมาก ปรบมือให้เลย) นั่นเพราะนอกจากเรื่องความสบายใจที่ได้กินแล้ว Haysbert กล่าวว่า ความอยากนี้ยังมักจะเกิดขึ้นเมื่อภาวะธํารงดุล (Homeostasis) หรือสมดุลของร่างกายเกิดความผิดปกติอีกด้วย และในสภาวะดังกล่าวเราก็มักจะเลือกอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตสูงเพราะเป็นแหล่งเติมพลังงานที่รวดเร็วนั่นเอง อย่างไรก็ตาม ใครที่เคยเหนื่อยใจเพราะกินแท่งลูกกวาดหรือของทอด แล้วเผลอแปบเดียวก็กลับมาหิวอีกรอบ คงจะรู้อยู่แล้วว่าการเติมพลังแบบนี้ไม่ค่อยยั่งยืนเท่าไหร่นัก

ซ้ำร้าย Scott-Dixon กล่าวว่า สภาะนี้ยังอาจจะทำให้เราแยกแยะความต้องการกับความชอบออกจากกันไม่ได้ จนสุดท้ายต้องมารู้สึกผิดกับตัวเองทีหลังด้วย เพราะบางครั้งเราอยากกินอาหารก็จริง แต่พอได้กินกลับรู้สึกไม่พอใจอย่างที่หวังไว้ สมองก็จะไม่รับรู้ "รางวัล" ที่ได้จากการกินของเรา การเลี่ยงไม่ให้เกิดสภาวะความสับสนดังกล่าวจึงเป็นทางหนึ่งที่เราทำได้ เพื่อแยกแยะและเลือกอยากเฉพาะกรณีที่ทำให้รู้สึกดี ไม่ใช่ทำให้แย่ลง

ต่อไปนี้เป็นวิธีรับมือความอยาก รวมถึงวิธีควบคุมความอยากกินอื่นๆ ที่ผู้เชี่ยวชาญแนะนำ