Κάνε το παιδί σου να λατρέψει την κίνηση

Αν το παιδί σου (ηλικίας 2 έως 17 ετών) δεν κινείται όσο θα ήθελες, καλώς όρισες στο κλαμπ. Πρώτα από όλα, ας ξεκαθαρίσουμε ότι δεν φταις εσύ. Πες το δυνατά για να το ακούσεις: "Δεν φταίω εγώ".

Η τεχνολογία έχει κάνει τη ζωή πιο εύκολη, αλλά και πιο καθιστική από ποτέ, λέει ο Adam Rosante, ειδικός ενδυνάμωσης και βελτίωσης φυσικής κατάστασης που δουλεύει με παιδιά. Τα σχολεία έχουν ελαττώσει τα διαλείμματα και τις ώρες γυμναστικής κατά τα τελευταία 20 χρόνια. Επιπλέον, λόγω της πανδημίας, οι εικονικές δραστηριότητες εκτοξεύτηκαν, ενώ οι ομαδικές δραστηριότητες δια ζώσης, δηλαδή ο τύπος κίνησης που προτιμούν συνήθως τα παιδιά, σταμάτησαν, συμπληρώνει ο Rosante.

Αν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και η παρακολούθηση βίντεο ήταν ολυμπιακό άθλημα, τα παιδιά θα είχαν πάρει το χρυσό. "Ο χρόνος που περνάμε μπροστά στην οθόνη μπορεί να απελευθερώσει μεγάλες ποσότητες ντοπαμίνης από τον εγκέφαλο", αναφέρει η Lisa Jo Gagliardi, πρώην τοπική συντονίστρια σχολικής υγείας στο Μίσιγκαν και ιδρύτρια της συμβουλευτικής εταιρείας LJ Gagliardi: Building a Whole Child Toolbox. Η ντοπαμίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής που ευθύνεται για τα συστήματα ευχαρίστησης και ανταμοιβής του σώματος, ενώ είναι ένας από τους λόγους που δυσκολευόμαστε τόσο να αποχωριστούμε την οθόνη, προκαλώντας ένα είδος εθισμού, αναφέρει η Gagliardi.

Όμως, το παρήγορο είναι ότι και η σωματική δραστηριότητα απελευθερώνει ντοπαμίνη. Η μοναδική διαφορά είναι ότι η κίνηση απαιτεί κάποια προσπάθεια, δηλαδή το παιδί πρέπει να βάλει ρούχα για παιχνίδι/γυμναστική, να κυνηγήσει έναν φίλο ή μια μπάλα και ίσως να κάνει μπάνιο μετά αντί να βουλιάξει απλώς στον καναπέ με το τηλεχειριστήριο στο χέρι. Οι καθιστικές δραστηριότητες μπορεί να απαιτούν λιγότερο κόπο, αλλά δεν σημαίνει ότι είναι και πιο διασκεδαστικές. Σε μια έρευνα που συνέκρινε δύο λεπτά σωματικής δραστηριότητας με δύο λεπτά στο iPad, διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά απόλαυσαν περισσότερο τη σωματική δραστηριότητα σε σχέση με τα βιντεοπαιχνίδια, αναφέρει η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Rebecca Hasson, PhD, επίκουρη καθηγήτρια κινησιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.

Τα παιδιά χρειάζονται απλώς περισσότερες ευκαιρίες και προτροπές για να παίξουν και να ασκηθούν. Όσο περισσότερο τις έχουν, λέει η Gagliardi, "τόσο περισσότερο θα αναγνωρίζει ο εγκέφαλός τους τη θετική επίδραση στη διάθεσή τους".

Δεν σου το λέμε για να σε αγχώσουμε, αλλά το παράδειγμα που δίνεις μπορεί να διαμορφώσει τη σχέση του παιδιού σου με την άσκηση για τα επόμενα χρόνια, λέει η Diana Cutaia, ιδρύτρια της Coaching Peace Consulting, που συνεργάζεται με την ομάδα κοινωνικής και κοινοτικής επίδρασης της Nike, καθώς και με διάφορες σχολικές περιφέρειες. "Κάθε φορά που μιλάς για μια δραστηριότητα, ακόμα και για τη δική σου προπόνηση, είναι μια ευκαιρία να προκαλέσεις στα παιδιά σου ενθουσιασμό ή απέχθεια για τη γυμναστική", αναφέρει. Ο λόγος είναι ότι τα παιδιά έχουν την τάση να διαμορφώνουν τις απόψεις τους με βάση τα λόγια και τις πράξεις των ατόμων γύρω τους και, πρώτα από όλα, των γονιών τους.

Για να διευκολύνουμε τα πράγματα για τις μαμάδες και τους μπαμπάδες, σου δίνουμε μια γενική ιδέα για το τι πρέπει να κάνεις και τι όχι.

Κάθε φορά που ετοιμάζεσαι για γυμναστική ή επιστρέφεις από μια προπόνηση, χρησιμοποίησε λεξιλόγιο που περιγράφει τη σωματική δραστηριότητα ως κάτι που σου δίνει χαρά, λέει η Cutaia. Για παράδειγμα, πες ότι το πρωινό τζόκινγκ σου δίνει ενέργεια ή ότι η άρση βαρών σε κάνει να αισθάνεσαι πιο δυνατός. Έτσι, είναι πιο πιθανό να θελήσουν τα παιδιά σου να βιώσουν τη θετική επίδραση της γυμναστικής στη διάθεση, εξηγεί η Hasson.

Αν τα παιδιά νιώσουν ότι πιέζονται ή ότι δεν ελέγχουν τις επιλογές τους όσον αφορά την άσκηση, κατά πάσα πιθανότητα θα συγκρουστούν μαζί σου, όπως υποδεικνύουν έρευνες στο επιστημονικό περιοδικό Medicine & Science in Sports & Exercise. Στερώντας από το παιδί σου τη δυνατότητα να παίρνει αποφάσεις, δεν του επιτρέπεις καν να σκεφτεί να κάνει το ζητούμενο. Στόχευσε σε μία ώρα κίνησης την ημέρα (σύμφωνα με τα κέντρα ελέγχου και πρόληψης νοσημάτων, κάτω από το 25% των παιδιών ηλικίας 6-17 ετών ασκούνται τόσο).

Αν και δεν υπάρχει μία λύση για όλους, σου δίνουμε μερικές γενικές οδηγίες που μπορούν να δελεάσουν τα παιδιά σου να κινηθούν περισσότερο, να κινηθούν καλύτερα και να αναπτύξουν ένα υγιεινό τρόπο ζωής που θα διατηρήσουν σε βάθος χρόνου. Αν δυσκολεύεσαι να βρεις τον χρόνο ή την ενέργεια για να κάνεις τα παρακάτω, ο Rosante προτείνει να κανονίζεις συναντήσεις για παιχνίδι με έναν γείτονα ή φίλο, ώστε να μπορείτε να βασίζεστε ο ένας στον άλλο ανάλογα με την ημέρα.

Επειδή τα παιδιά αυτής της ηλικίας δεν έχουν αναπτύξει ακόμα πλήρως τις κινητικές τους δεξιότητες, χρησιμοποιούν αισθητηριακές πληροφορίες, δηλαδή ό,τι βλέπουν, ακούνε, αγγίζουν, μυρίζουν και γεύονται, για να μάθουν να κινούνται, επισημαίνει η Hasson. Γι' αυτό, αναφέρει ότι η άσκησή τους πρέπει να εστιάζει στην ανάπτυξη των κινητικών τους δεξιοτήτων, όπως είναι η ικανότητά τους να περπατούν, να τρέχουν, να κλωτσούν, να πετούν αντικείμενα και να σκαρφαλώνουν, ενώ είναι σημαντικό να τους φαίνεται σαν παιχνίδι. Ζήτησέ τους να πετάξουν μερικές φορές ένα κουκλάκι ή παίξτε κυνηγητό, ώστε να βάλεις γερά θεμέλια για τις κινητικές τους δεξιότητες.

Η ικανότητα συγκέντρωσης σε αυτό το στάδιο είναι αρκετά περιορισμένη, δηλαδή φτάνει περίπου τα 2-3 λεπτά ανά έτος ηλικίας, λέει η Hasson. Ευτυχώς, τα παιδιά αυτής της ηλικίας λειτουργούν από τη φύση τους "κατά διαστήματα", όπως αναφέρει, γι' αυτό δημιούργησε διασκεδαστικές δραστηριότητες με γρήγορη και διακοπτόμενη κίνηση, όπως έναν χορό-αστραπή ή μια σύντομη σκυταλοδρομία.

Από άποψη δεξιοτήτων, εστίασε στον συντονισμό. "Οι δοκοί ισορροπίας, είτε πραγματικοί είτε νοητοί, είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο", αναφέρει ο Rosante, ο οποίος βάζει πολλές φορές τα παιδιά να παίξουν ένα παιχνίδι όπου καλούνται να περπατήσουν σε μια δοκό ή σε μια καθορισμένη γραμμή, να πάρουν μια μπάλα και να επιστρέψουν στην αρχική τους θέση, ενώ φαντάζονται ότι από κάτω και από δίπλα τους κυλάει καυτή λάβα. Ό,τι και αν επιλέξεις, φρόντισε να είναι μικρό σε διάρκεια (μην ξεχνάς την ικανότητα συγκέντρωσης των παιδιών σε αυτήν την ηλικία).

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, ιδίως στην πέμπτη και την έκτη δημοτικού, η σωματική δραστηριότητα σημειώνει συνήθως μια δραματική πτώση της τάξης του 50%, σύμφωνα με έρευνες. Κατά πάσα πιθανότητα, ο λόγος είναι ότι τα διαλείμματα μειώνονται, ενώ τα παιδιά που πιστεύουν ότι η σωματική δραστηριότητα δεν είναι το δυνατό τους σημείο αρχίζουν να την εγκαταλείπουν. Επίσης, τα παιδιά στην προεφηβεία και στα πρώτα χρόνια της εφηβείας έχουν την τάση να κάνουν ό,τι και οι φίλοι τους, δηλαδή πράγματα που συχνά προϋποθέτουν μια ηλεκτρονική συσκευή.

Ο Rosante συνιστά να χρησιμοποιήσεις αυτήν την κοινωνική σχέση για καλό σκοπό. Διοργάνωσε έναν αγώνα ποδοσφαίρου ή μπάσκετ με τους φίλους του. Σχεδίασε έναν ομαδικό αγώνα μετ' εμποδίων στην αυλή. Αν πάλι το παιδί σου δεν λέει να ξεκολλήσει από το iPad, αν π.χ. βλέπει ταινίες του Χάρι Πότερ όλη μέρα, φέρε τον κόσμο της μαγείας στην πραγματική ζωή, παίζοντας τη δική σας εκδοχή του κουίντιτς έξω, όπως προτείνει ο Rosante.

Οι περισσότεροι έφηβοι μισούν τις υποδείξεις και συνήθως δεν ενθουσιάζονται με απλά παιχνίδια, λέει ο Rosante. Στην περίπτωσή τους, η λύση μπορεί να είναι κάποιο άθλημα στην αυλή του σπιτιού, αγώνες δρόμου με συγγενείς ή γείτονες, αλλά και χόμπι όπως ο χορός και το καράτε. Μάθε τι αρέσει πραγματικά στο παιδί σου και σκέψου πώς αυτό μπορεί να γίνει ένας ευχάριστος και διασκεδαστικός τρόπος άσκησης, είτε αυτό σημαίνει να παρακολουθήσει μαθήματα είτε να παίξει ανέμελα μαζί σου έξω, όπως αναφέρει.

Ποτέ δεν είναι αργά να ασχοληθεί το παιδί σου με κάποια εξωσχολική δραστηριότητα. Έτσι, αν θαυμάζει τον LeBron ή αν θέλει να βάψει τα μαλλιά του όπως η Megan Rapinoe, παρότρυνέ το να ασχοληθεί με το άθλημα του ινδάλματός του, εξηγεί ο Rosante. Αν δεν συμφωνεί με την ιδέα ή αν για οποιονδήποτε λόγο δεν έχει πρόσβαση σε αυτό το άθλημα, προσπάθησε να σκεφτείς ένα πράγμα που μπορείς να κάνεις σήμερα για να βοηθήσεις το παιδί σου να αναπτύξει μια σχέση αγάπης με την άσκηση, προσθέτει. Ίσως μπορείς να αγοράσεις ένα μεταχειρισμένο δίχτυ τέρματος ή να του ζητήσεις να σου μάθει την αγαπημένη του χορογραφία στο TikTok (αν και αυτό προϋποθέτει οθόνη, ενθαρρύνει την κίνηση, εξηγεί η Hasson. Σατανικό!).

Δοκιμάζοντας διάφορα πράγματα, είναι θέμα χρόνου να γίνεις περήφανος γονιός ενός υγιούς και δραστήριου παιδιού.