Ώρα να ωθήσουμε τα κορίτσια στον αθλητισμό

Είμαστε στο 2021. Η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ είναι γυναίκα. Η διευθύνουσα σύμβουλος της μεγαλύτερης τράπεζας στον κόσμο είναι γυναίκα. Στις υποψηφιότητες για Όσκαρ καλύτερης σκηνοθεσίας συμμετείχαν δύο γυναίκες (η μία από τις δύο κέρδισε το βραβείο). Το μέλλον ανήκει στις γυναίκες. Εκτός από τον αθλητισμό.

Αν και αθλήτριες όπως η Serena και η Shalane ξεπερνούν κάθε προσδοκία, η πραγματικότητα είναι ότι οι γυναίκες δεν έχουν την εκπροσώπηση που θα έπρεπε στον αθλητισμό: τα κορίτσια ξεκινούν τον αθλητισμό αργότερα από τα αγόρια, σύμφωνα με μια έκθεση για τα κορίτσια ηλικίας επτά έως δεκατριών ετών, από το Women’s Sports Foundation (WSF). Τα κορίτσια στην εφηβεία έχουν 15% λιγότερες πιθανότητες να ασχοληθούν με τον αθλητισμό από ό,τι τα αγόρια. Όσα κορίτσια τελικά αποφασίσουν να ασχοληθούν, τα παρατούν σε σχεδόν διπλάσιο ποσοστό από τα αγόρια έως την ηλικία των 14 ετών. Επίσης, σύμφωνα με μια έκθεση του οργανισμού Canadian Women & Sport, ένα στα τρία κορίτσια που αποφασίζουν να συνεχίσουν τελικά τα παρατάει προς το τέλος της εφηβείας του, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα αγόρια είναι μόλις ένα στα δέκα.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Η αλήθεια είναι ότι από τη νηπιακή ηλικία έως το πανεπιστήμιο, υπάρχουν πολλά εμπόδια που χωρίζουν ένα κορίτσι από τη δόξα του αθλητισμού, γεγονός που σχετίζεται τόσο με τις αλλαγές στο σώμα του όσο και με την άποψη της κοινωνίας για τις δυνατότητες του.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τους βιολογικούς παράγοντες. Παρόλο που τα αγόρια αισθάνονται μερικές φορές περισσότερη αυτοπεποίθηση καθώς αναπτύσσονται οι μύες τους, οι φωνές τους βαθαίνουν και αρχίζουν να εμφανίζουν τριχοφυΐα στο στήθος, τα κορίτσια μπορεί να αρχίσουν να νιώθουν πιο άβολα με τις αλλαγές στο σώμα τους και να αισθάνονται λιγότερη αυτοπεποίθηση καθώς αρχίζει να αναπτύσσεται το στήθος τους και πρέπει να διαχειριστούν τον έμμηνο κύκλο και τις ορμονικές διακυμάνσεις, λέει η Mary Fry, PhD, διευθύντρια του Kansas University Sport & Exercise Psychology Lab. Κάτι τέτοιο είναι δυνατό να αποθαρρύνει τη συμμετοχή τους. Επίσης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που καλλιεργούν τη σύγκριση και την αμφιβολία για τις ικανότητές μας, μπορεί να αποθαρρύνουν τα κορίτσια (αλλά και τα αγόρια) από την ενεργή συμμετοχή και διάκριση στον αθλητισμό.

Σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης οι σχέσεις στο πλαίσιο της οικογένειας, αλλά και τα στερεότυπα για τα δύο φύλα. Οι γονείς (ή οι γονικές φιγούρες) συνήθως ασκούν τη μεγαλύτερη επιρροή στην πρώτη γνωριμία ενός κοριτσιού με τον αθλητισμό και πολύ συχνά η ενασχόληση των κοριτσιών με ένα άθλημα δεν εκτιμάται με τον ίδιο τρόπο όπως και για τα αγόρια στο πλαίσιο της οικογένειας, λέει η Karen Issokson-Silver, αντιπρόεδρος του τμήματος έρευνας και εκπαίδευσης του WSF. "Σε ορισμένες οικογένειες, είναι πολύ πιο συνηθισμένο ο πατέρας να παίζει μπάλα με τον νεαρό γιο του αντί με την κόρη του", επισημαίνει. Χωρίς τη στήριξη της οικογένειάς του, ένα κορίτσι μπορεί να μην επιδείξει από νωρίς, ή και ποτέ, ενδιαφέρον για τον αθλητισμό.

Ένας επιπλέον σημαντικός παράγοντας είναι η κουλτούρα. Τα γυναικεία αθλήματα λαμβάνουν κατά μέσο όρο μόλις 5% τηλεοπτική κάλυψη, ενώ το ποσοστό για τα ανδρικά αθλήματα αγγίζει το 95%, σύμφωνα με μια μελέτη των USC και Purdue. Επίσης, σε αρκετά αθλήματα, ο μισθός των αθλητριών είναι κατά 15 έως 100% χαμηλότερος. Το μήνυμα που λαμβάνει ο κόσμος, και ιδίως τα παιδιά που επηρεάζονται πιο εύκολα, είναι ότι οι αθλήτριες είναι λιγότερο σημαντικές ή πολύτιμες, λέει η Issokson-Silver. Δεδομένου του υψηλού ποσοστού απόσυρσης από τον χώρο (και της έλλειψης προπονητριών), οι καταξιωμένες αθλήτριες είναι λιγότερες από τους αντίστοιχους αθλητές, με αποτέλεσμα τα κορίτσια να έχουν λιγότερες αθλήτριες που να λειτουργούν ως πρότυπο για αυτές σε σύγκριση με τα αγόρια, κάτι το οποίο, όπως αναφέρει, διαιωνίζει την κατάσταση.

Karen Issokson-Silver
Αντιπρόεδρος του τμήματος έρευνας και εκπαίδευσης του Women's Sports Foundation

Τα παιδιά που ασχολούνται με τον αθλητισμό αποκομίζουν μια σειρά πλεονεκτημάτων. Σε σύγκριση με τα κορίτσια που δεν ασχολούνται με τον αθλητισμό, τα κορίτσια που παραμένουν δραστήρια έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση σε κάθε στάδιο της ηλικίας τους και καλύτερους βαθμούς στο σχολείο, σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση για τον αντίκτυπο του αθλητισμού στα κορίτσια. Άλλες έρευνες συνδέουν τον αθλητισμό κατά τη νεαρή ηλικία με βελτιωμένη σωματική και πνευματική υγεία, καθώς και με μια πιο θετική εικόνα για το σώμα, αυξημένες ευκαιρίες ανάπτυξης κοινωνικών σχέσεων και πιο ισχυρές ηγετικές ικανότητες. Όπως είναι αναμενόμενο, "τα δραστήρια νεαρά κορίτσια έχουν περισσότερες πιθανότητες να παραμείνουν δραστήρια σε όλη τους τη ζωή, κάτι που μπορεί να τους προσφέρει ένα πιο υγιές μέλλον γενικότερα", λέει η Issokson-Silver. Επομένως, ναι, ο αθλητισμός είναι σημαντικός.

Όλοι μας έχουμε χρέος να προσφέρουμε κάτι καλύτερο για τα κορίτσια της ζωής μας. Και μπορούμε να το κάνουμε. Μάλιστα, δεν είναι καν ιδιαίτερα δύσκολο! Για να ξεκινήσεις, απλώς διάβασε (και μοιράσου) αυτό το playbook με οδηγίες για να παροτρύνεις τα κορίτσια να ασχοληθούν με τον αθλητισμό και να μην τα παρατήσουν.

Ο τρόπος που συμμετέχεις και υπερασπίζεσαι τον αθλητισμό και την άσκηση μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη στάση των κοριτσιών απέναντί του, λέει η Megan Bartlett, ιδρύτρια του Center for Healing and Justice Through Sport, η οποία συνεργάστηκε με τη Nike για τη δημιουργία του Οδηγού προπόνησης κοριτσιών. Όσο πιο πολύ ασκείσαι και όσο πιο θετική γλώσσα χρησιμοποιείς για να περιγράψεις μια δραστηριότητα ("Χαίρομαι πολύ που σήμερα θα πάω για τρέξιμο!"), τόσο πιο πιθανό είναι το κορίτσι να δημιουργήσει τους δικούς της θετικούς συνειρμούς, λέει η Bartlett. "Εξίσου σημαντικό είναι να παίζεις μαζί της", προσθέτει η Fry. Επομένως, είτε η κόρη σου είναι τριών ετών είτε δεκατριών, άφησέ τη να επιλέξει μια δραστηριότητα (έτσι θα διασκεδάσει περισσότερο) και συνόδευσέ τη στο παιχνίδι.

Επίσης, φρόντισε το κορίτσι σου να διαθέτει επαρκή αθλητικό εξοπλισμό, όπως αθλητικούς στηθόδεσμους, παπούτσια και ρούχα που θα τη βοηθήσουν να γυμναστεί. Προσπάθησε να παρευρίσκεσαι σε όσες περισσότερες προπονήσεις και αγώνες της μπορείς για να την εμψυχώνεις, πηγαίνετε μαζί σε έναν ερασιτεχνικό γυναικείο αγώνα και προσπαθήστε να μιλάτε για τον αθλητισμό όπως θα μιλάγατε για τα μαθήματα ή τους φίλους της. Όλα αυτά τα βήματα θα την ενθαρρύνουν να αντιμετωπίζει τον αθλητισμό ως ένα φυσικό και συναρπαστικό τμήμα της ζωής της, λέει η Issokson-Silver, ενώ μην ξεχνάς επίσης να τονώνεις την αυτοπεποίθησή της, ώστε να τη βοηθήσεις να μην τα παρατήσει.

"Αν τα κορίτσια δεν αισθάνονται ευπρόσδεκτα και δεν λαμβάνουν τον απαραίτητο βαθμό εκτίμησης και υποστήριξης από τον προπονητή τους, μπορεί να τα παρατήσουν ακόμα και αν αγαπούν το άθλημα", λέει η Issokson-Silver. Προετοίμασέ τα για την επιτυχία βρίσκοντας έναν προπονητή ο οποίος αντιμετωπίζει κάθε κορίτσι ως άτομο και όχι απλώς ως αθλήτρια, προωθεί μια σχέση που τους επιτρέπει να μιλούν ανοιχτά και εκτιμά απροκάλυπτα το γεγονός ότι εμφανίζονται στην προπόνηση και ότι προσπαθούν. Επίσης, βρες έναν προπονητή που δεν θεωρεί ότι η νίκη είναι το παν. Σε μια μελέτη του WSF σχετικά με τον τύπο προπονητή με τον οποίο τα κορίτσια έχουν περισσότερη επιτυχία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι την πρωτιά έχουν οι προπονητές που ενθαρρύνουν την ομάδα τους εστιάζοντας παράλληλα στη διασκέδαση και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, όχι μόνο στη νίκη.

Αν ενδιαφέρεσαι για κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα στο σχολείο ή στην κοινότητά σου, η Fry προτείνει να μιλήσεις με τους γονείς στη γειτονιά ή στις τοπικές online ομάδες, των οποίων τα παιδιά συμμετέχουν ή συμμετείχαν στην εν λόγω ομάδα. "Μια πολύ καλή ιδέα επίσης είναι να παρακολουθήσεις την προπόνηση για να δεις την αντιμετώπιση που λαμβάνουν τα κορίτσια, πώς αλληλεπιδρά μαζί τους ο προπονητής σε όλη τη διάρκεια της προπόνησης και πώς χαιρετιούνται στο τέλος του μαθήματος", λέει η Viv Holt, επικεφαλής του Youth Sport Trust International, η οποία επίσης διαμόρφωσε τον Οδηγό προπόνησης κοριτσιών της Nike. Μίλησε στον προπονητή. Ο τρόπος που θα σε αντιμετωπίσει θα σου προσφέρει μια σαφή ένδειξη για τον τρόπο που θα αντιμετωπίσει και το κορίτσι σου.

Αν πιέζεις το κορίτσι σου να έχει καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τις συμπαίκτριες ή τις αντιπάλους της, μπορεί να την απομακρύνεις από τον αθλητισμό, σε περίπτωση που νιώσει περισσότερη πίεση αντί για υποστήριξη, λέει η Fry. Μάθε της να είναι ανταγωνιστική με τον εαυτό της.

"Υπενθύμισέ της ότι δεν μπορεί να ελέγξει την επίδοση των άλλων, αλλά μπορεί να ελέγξει απόλυτα το πόσο σκληρά προσπαθεί η ίδια κάθε μέρα", λέει η Fry. Ενθάρρυνέ τη να βάλει έναν προσωπικό στόχο, όπως να βελτιώσει το σερβίς ή το χτύπημά της, ώστε να δει η ίδια την πρόοδό της. Φρόντισε να της δίνεις συγχαρητήρια ακόμα και για κάθε μικρή βελτίωση, ώστε να κατανοεί τις ανταμοιβές της σκληρής δουλειάς και να νιώθει περήφανη.

Χρησιμοποίησε εκφράσεις όπως "Τα πας πολύ καλά" ή "Είναι υπέροχο που σε βλέπω να βελτιώνεσαι", οι οποίες δίνουν έμφαση στην πρόοδο και όχι στο αποτέλεσμα, λέει η Diana Cutaia, ιδρύτρια του Coaching Peace Consulting. Αυτό μπορεί να της προκαλέσει περισσότερη χαρά και λιγότερη πίεση κατά το παιχνίδι.

Ο βαθμός στον οποίο τα παιδιά αισθάνονται πολύτιμο μέλος της ομάδας μπορεί να ενισχύσει ή να διακόψει τη δέσμευσή τους απέναντι στον αθλητισμό, κάτι το οποίο ισχύει ιδίως για τα κορίτσια. "Δεν έχει σημασία αν δεν έχουν τις εξαιρετικές ικανότητες για το άθλημα που ακολουθούν", λέει η Issokson-Silver, "αρκεί να αισθάνονται την αναγνώριση ότι προσφέρουν στον αγώνα".

Αυτό είναι κάτι που θα κάνει ήδη ο σωστός προπονητής, ωστόσο ενίσχυσε αυτό το αίσθημα αναγνώρισης επιβεβαιώνοντας την προσπάθεια. Υπενθύμισέ της πώς τα άλλα κορίτσια αναζητούν τη στήριξή της ή την ικανότητά της να επιλύει τα προβλήματα ή πώς το ενθουσιώδες πνεύμα της πάντα βελτιώνει τη διάθεση όταν η ομάδα παραμένει πίσω, προτείνει η Issokson-Silver. Η Cutaia προσθέτει ότι πρέπει να την επικροτείς όχι μόνο τις μέρες που αριστεύει αλλά και τις μέρες που προσπαθεί, ώστε να της δείξεις ότι νοιάζεσαι για εκείνη και όχι για τις επιδόσεις της.

Σύμφωνα με ορισμένες έρευνες, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να γίνουν τελειομανείς σε σχέση με τους άνδρες και αυτή η νοοτροπία ξεκινάει από την παιδική ηλικία, λέει η Fry. Είναι πολύ σημαντικό να διδάξουμε στα κορίτσια ότι τα λάθη, είτε πρόκειται για ένα φάουλ σε έναν αγώνα είτε για την απώλεια της μπάλας, δεν είναι μόνο κάτι φυσιολογικό στη ζωή αλλά και ένα σημαντικό κομμάτι της μάθησης και της βελτίωσης.

Το πρώτο βήμα: βοήθησέ τη να πιστέψει ότι έχει την ικανότητα να αντιμετωπίζει τις αναποδιές. Προσπάθησε να χρησιμοποιείς συχνά τη λέξη "θάρρος" και φρόντιζε να χειροκροτάς κάθε φορά που βλέπεις εκείνη ή μια συμπαίκτριά της να δοκιμάζουν κάτι νέο ή να παίρνουν ένα ρίσκο (όπως μια βολή από πολύ μακριά), αναφέρει η Bartlett.

Μην αποφεύγεις να μιλάς για λάθη που γίνονται, αλλά μίλα και για το γενικότερο πλαίσιο, λέει η Holt. "Είναι στη φύση του ανθρώπου, ακόμα και των παιδιών, να επικεντρώνονται σε κάτι που έκαναν λάθος ακόμα και αν έκαναν 20 πράγματα σωστά", αναφέρει. "Ενθάρρυνέ τη να σκέφτεται το λάθος και να το χρησιμοποιεί ως μια ευκαιρία για εξέλιξη και, στη συνέχεια, μετατόπισε το επίκεντρο της συζήτησης σε όλα τα θετικά πράγματα που έκανε". Όπως λέει η ίδια, βοηθά επίσης να αναφέρεις, ως συμπαράσταση τυχόν δικά σου λάθη, όποτε κάνεις, καθώς αυτό τονίζει ακόμα περισσότερο ότι δεν είναι τόσο σημαντικά.

Τέλος, μην αφήσεις ένα κορίτσι να τα παρατήσει εκτός αν πράγματι δεν μπορεί να δημιουργήσει μια πιο προσωπική σχέση με τον προπονητή της. Η απουσία αρκετού ενεργού χρόνου στους αγώνες, το αίσθημα ότι έχει λιγότερες ικανότητες από τις συμπαίκτριές της, η αδιαφορία για το άθλημα και σχεδόν κάθε άλλο πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί αν επαναπροσδιορίσεις την έννοια της νίκης, λέει η Bartlett. "Τόνισε μια δεξιότητα στην οποία βελτιώθηκε ή τις νέες φίλες που έκανε και βοήθησέ τη να βάλει έναν στόχο που να σχετίζεται με αυτό, για τις τελευταίες εβδομάδες που είναι με την ομάδα της", αναφέρει.

Ένα μεγάλο μέρος από το πείσμα και την αυτο-αποτελεσματικότητα που αποκτά κάποιος οφείλεται στην ολοκλήρωση μιας σεζόν, λέει η Bartlett, ακόμα και όταν τα κορίτσια επιλέγουν να ασχοληθούν με άλλες δραστηριότητες στο μέλλον. Αυτή η επιμονή μπορεί να αλλάξει για πάντα τα στατιστικά ενός αθλήματος, αλλά και το μέλλον του αθλητισμού.

Για περισσότερες συμβουλές σχετικά με το πώς μπορείς να πείσεις τα παιδιά, και ιδίως τα κορίτσια, να συνεχίσουν τον αθλητισμό, δες τον Οδηγό προπόνησης κοριτσιών που δημιούργησε η Nike στο πλαίσιο της δέσμευσής της Made to Play και άκουσε το ειδικό επεισόδιο του Trained, όπου συμμετέχει ο αθλητικός ψυχολόγος νέων και αθλητής, Jim Taylor, PhD.