Μία ερώτηση που θα αλλάξει τον τρόπο που τρως

Γιατί έφαγες σήμερα;

Ξέρουμε ότι αυτή η ερώτηση είναι παράξενη. Πιθανώς φαίνεται ότι υπάρχει μια προφανής απάντηση: Επειδή πεινούσα;

Αλλά είναι αυτό όντως αλήθεια; Σκέψου τη μέρα σου ή ακόμα και τις τελευταίες δυο μέρες, και κάθε φορά που έτρωγες ένα σνακ ή ένα γεύμα. Το έκανες επειδή πεινούσες πραγματικά; Αν απαντήσεις αρνητικά, δεν θα δώσεις μόνο εσύ αυτήν την απάντηση.

Ένα μεγάλο μέρος της καθημερινής μας διατροφής γίνεται αυτόματα. Τρώμε επειδή είναι ώρα για φαγητό. Τρώμε επειδή ο σύντροφός μας αγόρασε σνακ. Τρώμε επειδή τώρα έχουμε χρόνο να φάμε, επειδή είχαμε μια κακή σύσκεψη στη δουλειά, επειδή τσακωθήκαμε με τον σύζυγό μας ή επειδή βλέπουμε email και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δεν συνειδητοποιούμε καν ότι…τρώμε.

Αυτή η αλόγιστη κατανάλωση φαγητού είναι ο λόγος για τον οποίο η απλή ερώτηση "Γιατί το τρώω αυτό;" είναι το βασικό σημείο της στρατηγικής της υγιεινής διατροφής για τους ειδικούς σε θέματα διατροφής Brian St. Pierre και Krista Scott-Dixon. Και οι δύο εργάζονται για την Precision Nutrition, μια εταιρεία που προπονεί και συμβουλεύει κορυφαίους επαγγελματίες και ερασιτέχνες αθλητές. Και οι δύο υποστηρίζουν αυτήν την πρακτική προσέγγιση που βασίζεται σε ερωτήσεις, ώστε να σταματήσουν τα μοτίβα κακής διατροφής και να δώσουν στους ανθρώπους τη δυνατότητα να κάνουν τις καλύτερες διατροφικές επιλογές.

Η εξέταση του "γιατί" είναι ο τρόπος που σε βοηθάει να ανακαλύψεις τον μεγαλύτερο ένοχο της κακής διατροφής: τη συναισθηματική κατανάλωση φαγητού. Ανακαλύπτεις αν τρως επειδή έχεις άγχος, βαριέσαι ή χρησιμοποιείς το φαγητό για να αντιμετωπίσεις συναισθήματα ντροπής ή τύψεων, λέει ο St. Pierre, που είναι επίσης και διαιτολόγος. Αναφέρει το παράδειγμα πελατών που του λένε ότι, τα βράδια της Παρασκευής, καταβροχθίζουν μια ολόκληρη πίτσα και πίνουν τέσσερα ποτήρια κρασί, ενώ είναι μόνοι τους στο σπίτι. "Δεν κρίνω κανέναν, αλλά υπάρχει λόγος που γίνεται αυτό", αναφέρει. "Αν δεν ρωτάς το "γιατί", τότε γνωρίζοντας απλώς τι τρως δεν θα λύσει το πρόβλημα".

Όταν σκέφτεσαι γιατί τρως, θα βρεις απαντήσεις: Επειδή έχω άγχος. Βιάζομαι. Έχω κουραστεί. Πεινάω πραγματικά! Ο στόχος σου είναι να κάνεις μικρές, θετικές αλλαγές απαντώντας σε αυτά τα "γιατί". Σκέψου κάθε αλλαγή ως ένα βήμα προόδου στη συνεχιζόμενη διαδικασία της υγιεινής διατροφής, λέει η Scott-Dixon, διευθύντρια προγράμματος της Precision Nutrition και εκπαιδεύτρια διατροφής με σχεδόν 20 χρόνια εμπειρίας. Η μικρή αλλαγή που είχε αποτέλεσμα για εκείνη ήταν να παίρνει μία ανάσα στα μισά του γεύματός της. "Αυτή η μικρή ενέργεια μου δίνει τον έλεγχο", αναφέρει. "Δεν βιάζομαι και δεν γεμίζω αλόγιστα το στόμα μου. Παίρνω την απόφαση να φάω".

Αυτό είναι που η ομάδα της Precision Nutrition ονομάζει "τέχνη της παύσης." Μια στιγμή πέντε δευτερολέπτων που ενεργοποιεί τον εγκέφαλό σου και τον συντονίζει με τα σήματα πείνας του σώματός σου, κάτι που σε βοηθάει να σταματάς να τρως όταν έχεις χορτάσει, χωρίς να έχεις σκάσει από το φαγητό. Η λέξη "παύση" είναι πολύ σημαντική. "Δεν λέμε να σταματήσεις", λέει η Scott-Dixon. "Μπορείς να συνεχίζεις να τρως αν θέλεις. Το φαγητό θα είναι πάντα στη διάθεσή σου. Αλλά για να μάθεις αν το θέλεις πραγματικά, σταμάτα για λίγο".

Αν αυτό ακούγεται υπερβολικά απλοϊκό, δοκίμασέ το. Κάθισε να φας σε ένα τραπέζι χωρίς τηλεόραση, τηλέφωνο ή κάτι να διαβάζεις. Φάε μια μπουκιά, άφησε κάτω το πιρούνι, σταμάτα για λίγο: σκέψου γιατί τρως. "Είναι αρκετά δύσκολο!", λέει η Scott-Dixon. "Αλλά αλλάζει εντελώς την εμπειρία των ανθρώπων με το φαγητό".

Οι κορυφαίοι επαγγελματίες αθλητές χρησιμοποιούν ένα παρόμοιο μοτίβο προσοχής, αναφέρει ο St. Pierre. Παρακολούθησε έναν παίκτη του μπέιζμπολ που βγαίνει στο γήπεδο, να παίρνει μια βαθιά ανάσα και να συγκεντρώνεται. Δες μια παίκτρια ποδοσφαίρου να εισπνέει βαθιά ακριβώς πριν από το πέναλτι. "Οι αθλητές κάνουν τέτοια πράγματα ενστικτωδώς όλη την ώρα για να κατεβάζουν ρυθμούς, να μην βιάζονται ή να μην κάνουν κάποιο λάθος χωρίς να το θέλουν", αναφέρει. "Δεν διαλογίζονται για 10 λεπτά. Παίρνουν μία ανάσα, εκπνέουν και κάνουν επαναφορά". Αυτήν η ίδια προσέγγιση μπορεί να εφαρμοστεί και όταν τρως.

Μπορείς να σταματήσεις για λίγο ακόμα και στα μισά μιας κατάστασης που πιστεύεις ότι δεν είναι καλή, λέει η Scott-Dixon. Ας πούμε ότι τρως από άγχος ένα πιάτο με τηγανιτές πατάτες, αλλά θυμάσαι να σταματήσεις για λίγο και να αναπνεύσεις. Συνειδητοποιείς ότι δεν πεινάς καν. Δεν θέλεις καν να το φας. "Μην θεωρήσεις αυτήν τη στιγμή καταστροφική", λέει η Scott-Dixon. "Αντιθέτως, σκέψου ότι τα κατάφερες και πρόλαβες τον εαυτό σου. Γιόρτασε αυτήν τη στιγμή και να θυμάσαι αυτήν τη συνειδητοποίηση, ώστε να προετοιμαστείς για την επόμενη φορά που θα έχεις άγχος και θα θέλεις να φας".

Αυτές οι συνειδητές επιλογές έχουν αποτέλεσμα, μερικές φορές κυρίως, όταν νιώθουμε λιγούρα. Η Scott-Dixon διερευνά σε βάθος τα συναισθήματά της και αναρωτιέται: "Τι πιστεύω ότι θα κάνει αυτό το φαγητό για εμένα; Ποια συναισθήματα πιστεύω ότι θα έχω αφού το φάω; Ή, πώς τρώγοντάς το αυτό θα νιώσω λιγότερο το συναίσθημα που αισθάνομαι, είτε πρόκειται για άγχος, αγανάκτηση ή θυμό". Αυτές οι ερωτήσεις είναι ιδιαίτερα χρήσιμες, προσθέτει, επειδή οι άνθρωποι μπορούν συχνά να μάθουν τις απαντήσεις άμεσα: Συνειδητοποιούν ότι η πραγματική αιτία για την οποία καταβροχθίζουν μια πίτσα την Παρασκευή το βράδυ είναι επειδή χρειάζονται ανακούφιση, ένα διάλειμμα ή έναν περισπασμό.

Σε αυτό το σημείο, η μέθοδος των ερωτήσεων είναι πολύ αποτελεσματική: όταν αναρωτιόμαστε το γιατί. Η διαδικασία αυτή διακόπτει τα μοτίβα αλόγιστης κατανάλωσης φαγητού και μας δίνει τη δυνατότητα να αναγνωρίζουμε ως τι χρησιμοποιούμε πραγματικά το φαγητό. Τι γίνεται αν αποφασίσεις ότι θέλεις ακόμα ένα δεύτερο επιδόρπιο ή ποτό; "Τουλάχιστον τώρα κάνεις μια συνειδητή επιλογή", λέει ο St. Pierre. "Συνήθως οι συνειδητές σκέψεις για όσα τρως και πίνεις σε σταματούν από το να το παρακάνεις".

Κάν’ το συνήθεια: Για να αποφεύγεις την αλόγιστη κατανάλωση φαγητού, κάνε ένα διάλειμμα πέντε δευτερολέπτων στα μισά ενός γεύματος. Συνδύασε αυτήν τη νέα συμπεριφορά με μια συνήθεια που έχεις ήδη, όπως να πίνεις μια γουλιά νερό. Έτσι, όταν πίνεις νερό, μην ξεχνάς να κάνεις ένα διάλειμμα. Φρόντισε να συγχαίρεις τον εαυτό σου κάθε φορά που κάνεις πράξη τη νέα συνήθεια. Αυτό θα σε βοηθήσει να γίνει κομμάτι του εαυτού σου.